________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
જે ૧૫ આચાર્યની પરંપરાથી આવેલ વાતને જો કોઈ પોતાની છે ક=નિપુણ બુદ્ધિએ કરીને વખોડે છે તે એકવાદી=નિપુણ બુદ્ધિવાલો આત્મા જમાલીની જેમ નાશ પામે છે.” એ પ્રમાણે બીજે સ્થાને પણ જિનેશ્વર ભગવંતે કહેલાં એક પદમાત્રનો પણ અપલાપ કરનારા એવા પ્રાણીઓ અભિનિવેશી મિથ્યાત્વી જાણવા. જિનેશ્વર ભગવંતના વચનોનો અપલાપ કરનારા તો દૂર રહો. પરંતુ તીર્થે સ્વીકારેલું માન્ય કરેલું હોય તેનો પણ અપલાપ કરવો એ નિન્દવમાર્ગપતિતપણું છે તેમ જાણવું.
મ્બિત સેત્ત સિદો” ગાથાના પ્રામાણ્ય નામના દશમા દ્વારમાં કહેલું છે કે-“તે ઉજ્જયંતપર્વતના અલંકારભૂત નેમિનાથની સ્તુતિ કરવી. તે કારણથી આ ગાથા જિનેશ્વર ભગવાનની
સ્તુતિ હોવાથી, સમ્યત્વની શુદ્ધિ કરનારી હોવાથી, કર્મક્ષય આદિનું કરનાર હોવાથી, સંવેગ આદિનું કારક હોવાથી, અશઠ પુરુષોએ આચરેલું હોવાથી, બહુશ્રુતધરોએ આચરેલી હોવાથી, જીત વ્યવહારમાં પડેલી હોવાથી, અને ભાષ્યકારો આદિ વડે વ્યાખ્યા કરેલી હોવાથી તેમજ આવશ્યક ચૂર્ણિકારને પણ અનુમત હોવાથી, અને આ ગાથાનો કોઈએ પણ નિષેધ ન કરેલો હોવાથી અને પરંપરાગત અર્થનો નિષેધ કરવાને અશક્તિ હોવાથી, અને નિષેધ કરવા જતાં નિન્દવમાર્ગમાં પડેલાપણું થતું હોવાથી, તેમજ આજ્ઞાનો પ્રકાર હોવાથી, આ દશમો અધિકાર યુક્ત જ છે.” એ પ્રમાણે આગળ પણ જાણવું. એમ ધર્મઘોષસૂરિએ કરેલ સંઘાચારવૃત્તિમાં જણાવેલ છે.
હવે અહીં તીર્થને સંમત એવા આ દશમા અધિકારનો પણ અનંગીકાર કરવામાં નિન્દવમાર્ગનું અનુસારીપણું જણાવ્યું છે! એમ ન માનવું કે એ પ્રમાણે હોયે છતે પણ આધુનિક આચાર્યો વડે કરીને પૂર્ણિમારક્ત આદિને અભિનિવેશી મિથ્યાત્વી કહેવાયા નથી. તે પ્રમાણે શંકા કરવી નહિં. કારણ કે–
- શ્રાદ્ધવિધિ વિનિશ્ચય આદિ ગ્રંથોમાં તેઓને અભિનિવેશી મિથ્યાત્વીઓ તરીકે કહેલાં હોવાથી જે આ પ્રમાણે-હું નિર્જિવ ૧૧૫૯મા પૂર્ણિમા પક્ષ થયો. ૧૨૦૪માં ખરતર થયો. ૧૨૧૩મા અંચલ થયો. ૧૨૩૬મા સાર્ધપૂનમીયો થયો. ૧૨૫૦માં ત્રિસ્તુતિક થયો. - આ બધાય કુમતો પોતાના દુરાગ્રહથી થયા છે. આમાં જે “વીર માદા' કહેલું છે તે શબ્દથી આ બધાનું આભિનિવેશી મિથ્યાત્વીપણું જણાવ્યું છે. તેવી જ રીતે “આંચલીયો તો અભિનિવેશપ્રસ્ત જ છે.” એ પ્રમાણેનું કથન અહીં અને બીજા ઘણાં સ્થાનોમાં છે. તેવી જ રીતે શ્રી મુનિસુંદરસૂરિકૃત ગુર્નાવલીમાં પણ કહે છે કે –
आज्ञाभङ्गान्तरायोत्था-नन्तसंसारनिर्भयैः। सामाचार्योऽपि पाश्चात्यैः, प्रायः स्वैरं प्रवर्तिताः ॥१॥ उपधानप्रतिक्रान्ति-जिना दिनिषेधतः।। न्यूनिता दुष्षमादोषात्प्रमत्तजनताप्रियाः ॥२॥ यत्तत्प्रासुकमिष्टाम्बु-प्रवृत्त्यादिसुखावहा । वीक्ष्यन्तेऽन्यगणेष्वत्रा-चरणालक्षणोज्झिताः ॥३॥
