Page Text
________________
૩૫૮ જે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ છે તે તો સંદેહ વિષૌષધીનું જે લખાણ છે તે લખાણના અનુવાદરૂપે જ છે. નહિ કે તેમનું પોતાનું કરેલું વ્યાખ્યાન છે. અને સંદેહવિષૌષધીકાર જે છે તે જિનપ્રભસૂરિ છે.
તેમણે તો પોતાના મતની પ્રવૃત્તિને અનુસાર વ્યાખ્યા કરી છે, નહિ કે આગમના અનુસારે. કારણ કે, પર્યુષણા કલ્પચૂર્ણિની અંદર શુદ્ધવિકટ શબ્દ વડે કરીને ઉષ્ણોદક જ જણાવેલ છે. નહિ કે વર્ણાન્તપ્રાપ્ત જલ આદિને. તેવી જ રીતે શ્રી અભયદેવસૂરિ મહારાજે સ્થાનાંગસૂત્રની વૃત્તિમાં પણ તેમજ વ્યાખ્યા કરેલી છે. એ પ્રમાણે નિશીથચૂર્ણિ આદિમાં પણ જાણી લેવું. “માય વા તટપર પાળગાય” એ પ્રમાણેના આચારાંગ સૂત્રના વાક્યની વૃત્તિમાં “અન્યતર' શબ્દ વડે કરીને દ્રાક્ષાપાનીયર દ્રાક્ષનું પાણી આદિની વ્યાખ્યા કરેલી છે; પરંતુ ત્યાં કાળા અને કસેલ્લક આદિનું પાણી પણ ગ્રહણ કિરેલ નથી.
તેવી જ રીતે --“quiતરયાત્તિ સુઝત્તિd તમ” એ પ્રમાણે દેવસૂરિકૃત યતિ– દિનચર્યામાં છે. પ્રવચનસારોદ્ધારને વિષે તો સામાન્યથી વર્ણતરાદિ પ્રાપ્ત જ કહેલું છે. વ્યક્તિગત કહેલું નથી. અને તે વર્ણાતપ્રાપ્ત જલ પણ તમારે એ પ્રમાણેનું વચન હોવાથી “શાસ્ત્રોમાં કહેલાં જે જલ છે. તે બધાય જલના અભાવે જ જલ ગ્રહણ કરવાનું જણાવેલ છે. મુખ્યવૃત્તિએ તો તેનું ગ્રહણ કરવાનું કહેલું નથી. અપવાદતયા જે કોઈપણ વસ્તુ વડે કરીને જેમ-તેમ વર્ણતરપણાને પામેલું પાણી જો ગ્રાહ્ય થતું હોય તો પહેલી વૃષ્ટિ આદિમાં ધૂળ આદિથી ડહોળું થયેલું એવું નદી-તલાવ આદિમાં રહેલું પાણી પણ ગ્રાહ્ય થશે. કારણ કે તેનું પણ વÍતરાદિપ્રાપ્તપણાની સામ્યતા છે. અથવા તો દેવકુસુમ (લવીંગ), સાકર, કપૂર આદિ દ્રવ્યના યોગથી પણ તેવા પ્રકારનું વર્ણાતર થયેલું પાણી ગ્રાહ્ય થશે. અને એ અનુચિત છે. એ તો તને પણ સંમત છે.
વાદી શંકા કરે છે કે “તો પછી વર્ણાતર આદિથી પ્રાપ્ત થતું પાણી'એ શબ્દથી શું લેવું? ઓઘ– નિયુક્તિની અંદર ધોવણ કરવાને માટે જે તેવા આદિનું પાણી કહેલું છે તે તેવી રીતે ગ્રહણ કરેલું જાણવું. વળી જ્યાં કોઈપણ ઠેકાણે પાણીનો વિચાર છે ત્યાં બધે જ ઠેકાણે પ્રાય:કરીને કાંજી આદિનું પાણી લેવાનું જ વ્યાખ્યાન કરેલું જણાય છે. નહિ કે કાથો અને કસેલુક આદિનું પાણી. તેવી જ રીતે વર્ણાન્તર પ્રાપ્ત થયેલું પાણી લેવામાં આવતું નથી. જ્યારે ખતરો વડે કરીને તો કાંજીકાદિ નીરની પ્રાપ્તિ હોવા છતાં પણ સ્વાદની લંપટતાએ કરીને જ મુખ્યવૃત્તિએ કરીને કાથા અને કસેલ્લકનું પાણી સ્વીકારાય છે.
વળી મુખ્યવૃત્તિએ કરેલૂક આદિનું પાણી ગ્રહણ કરવામાં “આચામામ્સ” એ શબ્દ છે તેની નિષ્પત્તિ પણ સંભવતી નથી. કારણ કે આવશ્યકવૃત્તિની અંદર આયામ-એટલે ઓસામણ અને અશ્લ એટલે ચોથો રસ.(તિક્ત-કડુ કસાય-અંબિલે) આ બન્નેથી બનેલું છે તે “આચામામ્સ'', એટલે આચામામ્સ એ પ્રમાણે શબ્દની ઉત્પત્તિ જણાવેલ છે. તેવી રીતે યોગશાસ્ત્રના ત્રીજા પ્રકાશની વૃત્તિમાં કહેલું છે કે :-અવસ્રાવણ એટલે ઓસામણ–ચોખાનું ધોવણ, અમ્લ એટલે ચોથો રસ, એ બન્ને (શબ્દનું) થઈને આચામામ્સ બનતો શબ્દ જે પ્રાયઃકરીને જે વ્યંજનને વિષે અને ભોજન કહેતાં
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |