________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૩૫૭ છે કાયા જેની એવો અને ગુરુવચનની સાથે બોલતો નમસ્કારને ભણીને ““કરેમિ ભંતે! પોસહં યાવત વોસિરામિ'' ઇત્યાદિ એ પ્રમાણે સામાયિક પણ નવકાર બોલીને ભણીને “કરેમિ ભંતે સામાઈએ” ઇત્યાદિ બોલીને' આવા પ્રકારનો જે પાઠ છે તે પણ જિનદત્ત છોડી દીધો છે. એટલે કે એકવાર બોલવાનું છોડી દઈને ત્રણ વખત બોલવાનું સ્વીકાર્યું તેમાં જે બે વખત બોલવાનું અધિક જણાવ્યું છે તે અધિક ઉત્સુત્ર છે. || ગાથાર્થ-૧૧૨ || હવે ફરી પણ અધિક ઉત્સુત્ર જણાવે છે.
साहूणं उवहाणं, गिहिब्ब अहिअंति जेण तक्किचं ।
आवस्सय जोएणं, सिद्धं सिद्धंतबुद्धीणं ॥११३॥ ગૃહસ્થ શ્રાવકની જેમ સાધુઓને પણ આવશ્યક શ્રુત આરાધના માટે ઉપધાન વહન કરવાનું જણાવ્યું છે તે અધિક છે. કારણ કે--જે કારણ વડે કરીને પર્ આવશ્યક આરાધન લક્ષણવાળું તે કૃત્ય, સિદ્ધાંતની બુદ્ધિવાળા એટલે તત્ત્વવેત્તાઓને “આવશ્યક સૂત્રના યોગવડે” જ સિદ્ધ થાય છે; પરંતુ કુપાલિકોને એ જ્ઞાન થતું નથી. અહિં પ્રશ્નકાર શંકા કરે છે કે પોતે ઉપધાન વહન કર્યું ન હોય તો શ્રાવકને ઉપધાન વહન કેવી રીતે કરાવી શકાય? જો એમ કહેતો હોય તો બોલીશ નહિ. કારણ કે સામાયિક-પૌષધ-બાવ્રત ઉચ્ચરાવવા આદિમાં પણ તારી કહેલી રીતિ (યુક્તિ) લાગુ પડશે. તેનો તારે જ વિચાર કરવો. ગાથાર્થ-૧૧૩ |
વળી બીજી વાત પણ કહે છે. उस्सग्गेण कसेल्लय-जलगहणं साहुणावि ही मोहा। तंचिअ मट्टिअभायणसंगइअं कह णु तसजयणा ?॥११४॥
ખરેખર ખેદની વાત છે કે ચારિત્ર મોહનીયના ઉદય વડે કરીને તેવા પ્રકારની શ્રદ્ધાપૂર્વક સાધુઓને માટે પણ મુખ્યવૃત્તિએ કસેલ્લકનું અને કાથા આદિનું પાણી ગ્રહણ કરવું જણાવેલ છે. તો પણ તે કસેલ્લક જલ ગ્રહણ પણ કેવી રીતનું? માટી આદિના કુંડા-ભાજનમાં નાખેલું એવું જલગ્રહણ કરવાનું છે. એ જલ ગ્રહણ કરવામાં ત્રસજીવની જયણા કેવી રીતે થાય? કારણ કે તેવી રીતનું કસેલ્લક જલ, મૃત્તિકા આદિ ભાજનમાં રહેલું છતું પ્રાયઃ કરીને ત્રસાદિ જતુયોનિવાલું શીધ્ર થાય છે. અને તેની યતના સાધુઓને સંભવે નહિ.
વાદી પ્રશ્ન કરે છે કે :-કુલમંડનસૂરિજીએ બનાવેલા પર્યુષણાકલ્પાવચૂર્ણીમાં તેમજ સંદેહ વિષષધીમાં કહેવું છે કે :-શુદ્ધવિકટ-ઉષ્ણોદક અથવા વÍતર પ્રાપ્ત એવું શુદ્ધ જલ (લેવું કહ્યું). તો પછી કસેલક આદિનું પાણી કેમ ન ગ્રહણ કરાય?
તેના ઉત્તરમાં કહે છે કે સિદ્ધાંતમાં તેના દર્શન થતાં ન હોવાથી તેમજ શાસનની અંદર તેવા પ્રકારની પ્રવૃત્તિનો સંભવ નહિ હોવાથી ગ્રહણ કરાતું નથી. વળી કુલમંડનસૂરિજી મહારાજનું જે વચન
