________________
૨00 #
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ વસંત, કુસુમસંભવ, નિદાદ્ય, વનવિરોધી.” આ પ્રમાણે સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિમાં પણ જણાવેલ છે. આ પ્રમાણે નામની વ્યાખ્યા હોયે છતે જેમ “પાક્ષિકના અંતે થયેલું તે પાક્ષિક' એ પ્રમાણેની વ્યુત્પત્તિ આધારે અહિં સંવત્સરના અંતે થયેલ સાંવત્સરિકા' આ પ્રમાણે વ્યુત્પત્તિવડે કરીને છેલ્લો મહિનો આષાઢ આવે છે. તેના અંતે થયેલ. એટલે અષાઢસુદ પૂનમના અંતે (દિવસ) પર્યુષણ પર્વ એટલે કે સાંવત્સરિક પર્વ બાર મહિનાના અતિચાર આલોચના આદિ (ક્ષમાપનાદિ ક્રિયા વિશિષ્ટ) આવું પર્વ કરવાની આપત્તિ આવશે.
આ વાતનો એ ભાવ છે કે જો ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિનું શરણું સ્વીકારીને પૂનમમાં પાક્ષિક કરવાનું સ્વીકાર કરીશ તો તે જ વાતનું આલંબન લઈને આષાઢ પૂનમને દિવસે પર્યુષણ પર્વ-સંવત્સરીપર્વ કરવાનું થશે. હવે જો એમ કહેતો હોય તો પર્યુષણા તેમ નહિ થાય, તો પાક્ષિક પણ નહિ થાય. જો એમ કહેતો હોય કે પર્યુષણાપર્વ માટે તો “ભાદરવા સુદ-પાંચમ' આગમમાં કહેલી છે. અને પરંપરા પણ તેવી છે. તો પફિખ પણ પૂર્વે બતાવેલ આગમોને વિષે ચૌદશે જણાવેલ અને પરંપરા પણ તેવી છે. જો ભાદરવા સુદ-પાંચમની સંવત્સરી અને પરંપરા સ્વીકારે છે તો આગમોક્ત એવી ચૌદશની પફિખ સ્વીકારમાં તને શું વાંધો છે? આ પ્રમાણે પ્રતિબંદીરુપ નદી તારે માટે દુઃખે કરીને તરી શકાય તેમ છે | ગાથાર્થ-૮૩ ||
હવે પ્રકારાન્તરે બીજો પણ અતિપ્રસંગ બતાવે છે.
अहवा कक्कडसंकंति-दिणे य संवच्छरीअ पडिक्कमणं । ___ तुब्भ मए संसिद्धं, चंदप्पण्णत्तिपमुहेहिं॥५४॥
અથવા તો હવે પહેલાં કહેલી વાતની અપેક્ષાએ બીજી વાત કહે છે. બીજા પ્રકારાન્તરને બતાવવા માટે “અથવા' શબ્દ વાપર્યો છે. અથવા તો કર્ક સંક્રાન્તિના દિવસે તારા મતે ચંદ્રહ્મજ્ઞપ્તિ આદિ આગમવડે સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ થશે. અમારા મતે તો નહિ જ. આ વાતનો ભાવાર્થ એ છે કે ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ આદિની અંદર કર્ક સંક્રાન્તિના દિવસે વર્ષનો અંત કહેલો છે. તે આ પ્રમાણે :
ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિના ૪થા પ્રાભૂતના છેડે પાઠ છે કે –
जया णं ते दुवे सूरिआ सबवाहिरमंडलं उवसंकमित्ता चारं चरंति तया णं एगं जोअणसयहस्सं छच्चसट्टे जोअणसए अण्णमण्णस्स अंतरं कटु चारं चरंति तया णं उत्तमकट्ठपत्ता जाव राती भवति, जहण्णेणं दुवालस जाव दिवसे भवति, एस णं पढमे छम्मासस्स पज्जवसाणे, ते पविसमाणा सूरिआ दोचं छम्मासं अयमाणे पढमंसि अहोरत्तंसि बाहिराणंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरंतीत्यादि यावत् “तयाणं उत्तमकट्ठपत्ते जाव दिवसे भवति, जहण्णिआ दुवालस मुहुत्ता राई भवति। एस णं दोचे छम्मासे एअस्स णं दोचस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे एस णं आइचसंवच्छरे एस णं आइच्चस्स संवच्छरस्स पज्जवसाणे॥ इति चन्द्रप्रज्ञप्तौ॥
ત્યારે તે બન્ને સૂર્યો, સર્વબાહ્યમંડલને પામીને ભ્રમણ કરે છે ત્યારે ૧ લાખ, ૬૦૬ યોજના
