________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ - ૨૦૧ અંતર રાખીને ચાર ચરે છે. તે ટાઈમે ઉત્તમકક્ષાને પામેલી રાત્રિ થાય છેમોટી રાત્રિ થાય છે. અને જધન્યથી બાર મુહૂર્તનો દિવસ થાય છે. એ પ્રમાણે પહેલાં છ મહિનાના અંતે થાય છે. ત્યાર પછી બીજા છ મહિના, અંદર પ્રવેશ કરતાં સૂર્ય છ મહિનાની પહેલી અહોરાત્રે બહારથી અત્યંતર મંડલનો ચાર ચરે છે. અને ત્યારે ઉત્તમ કક્ષાને પામેલો દિવસ થાય–મોટો દિવસ થાય. અને જઘન્યથી રાત્રિ બાર મુહૂર્તની બને. છ મહિનાના અંતે આ પ્રમાણે છ છ મહિનાના (બે) અયને એક વર્ષ પૂરું થાય. અને તે સૂર્યસંવત્સર થાય. અને આ સૂર્યસંવત્સરનો છેડો જાણવો. એ પ્રમાણે સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિમાં પણ વાત છે. હવે જો તું એમ કહેતો હો કે—એ પ્રમાણે અમારે સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ સંમત નથી.' તો પિક્ષ પણ પૂનમમાં કેવી રીતે સંમત થશે? કારણકે બન્ને ઠેકાણે યુક્તિનું તુલ્યપણું હોવાથી । ગાથાર્થ-૮૪ ।। હવે પહેલાં કહેલી યુક્તિઓનો ઉપસંહાર કરવાપૂર્વક તાત્પર્ય–નિચોડ કહે છે.
पज्जोसवणा
तेणीव
भद्दवयपंचमीइ
रुढत्ति । तह चउदसिदिणि, पक्खि अपव्वं सव्वण्णु संवृत्तं ॥ ८५॥
જે કારણવડે કરીને જ્યોતિર્ કરંડક–ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ આદિને વિષે જે તિથિ, મહિના આદિનો ક્રમ બતાવેલ છે. તે પૂર્વે કહેલી યુક્તિવડે કરીને પાક્ષિક, ચાતુર્માસિક, સંવત્સરી આદિના વિચારમાં કંઈપણ કાર્યસાધક નથી જ. તે કારણવડે કરીને જ જેમ ભાદરવા સુદ પાંચમની અંદર પર્યુષણા એટલે સંવત્સરી આગમમાં રુ છે. અને સર્વજનપ્રતીત છે. તે જ રીતે ચૌદશના દિવસે પાક્ષિક પડિક્કમણું પણ સર્વજ્ઞોએ જે કહેલું છે તે બરોબર છે. અને આવી બાલચેષ્ટાપૂર્વકનું કાચપિચ્ચ સરખુંફેંકી દેવા સરખું એવા આંચલીયા શતપદીકારનું કહેલું વચન તિરસ્કૃત કરાયું છે એમ જાણવું. ।। ગાથાર્થ-૮૫ ॥
હવે ચૌદશે પિખ કરવાનું છોડી દઈને પૂનમે પિક્ખ કરનાર ચંદ્રપ્રભાચાર્યે શું છોડ્યું તે જણાવે છે. चउदसि पक्खियभीओ, परिहरइ महानिसीहसुत्तंपि । तेणं उवहाणविही, चत्तो उस्सुत्तरत्तेणं ॥ ८६ ॥
ચૌદશને દિવસે પક્ષી કરવાથી ભયભીત થયેલો એવો ચંદ્રપ્રભાચાર્ય, મહાનિશીથ સૂત્રને પણ છોડી દે છે. જો મહાનિશીથ સૂત્રનો સ્વીકાર કરે તો ચૌદશે જ પિક્ષ પ્રતિક્રમણ અવશ્ય સ્વીકારવું પડે. કારણકે મહાનિશીથસૂત્રમાં ચૌદશે જ પિષ જણાવેલ છે. જે પૂર્વે જણાવેલ છે. જે કારણવડે કરીને મહાનિશીથનો ત્યાગ કર્યો છે તે જ કારણે કરીને ઉત્સૂત્રરક્ત એવા એટલે કે તીર્થંકર ભગવંતોએ કહેલા વચનોનો અપલાપ કરવારૂપ પાપમાં આસક્ત એવા ચંદ્રપ્રભાચાર્યવડે કરીને શ્રાવકને નમસ્કાર આદિ શ્રુત આરાધન માટેનો તપ સ્વરૂપ એવો જે ઉપધાન તપ કહેલ છે તે પણ છોડી દેવાયો છે. || ગાથા-૮૬ ||
હવે મહાનિશીથ સૂત્રની સ્થાપના કરવા માટે યુક્તિઓ જે કહેવાશે તેમાં ઉપધાન અંગે
પ્ર. ૫. ૨૬
