Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૩૦૧
જેમને હાથ–પગ નથી, મન નથી છતાં પણ બધું ગ્રહણ કરે છે. જેને આંખો નથી છતાં પણ બધું દેખે છે, જેને કાન નથી છતાં પણ બધું સાંભળે છે. જે આખી જગતને જાણે છે. પણ તેને જાણનારો કોઈ નથી. એવા શિવસ્વરૂપી અરૂપી જિનેશ્વર પ્રભુ તમારું રક્ષણ કરો.' ત્યારે આ આશીર્વાદ સાંભલ્યા બાદ પુરોહિત બ્રાહ્મણ કહે છે કે ‘તમે અહિંયા રહો. તમારી સાથે અમારી ગોષ્ઠી થાય. અને તમારી મહેરબાનીથી મારા પુત્રો વેદના અર્થના પારગામી થાય.' ત્યારે આચાર્ય મહારાજ ‘બોલ્યા કે તમે રહો કહો છો પણ તમારા આ નગરની અંદર ચૈત્યવાસી મુનિઓ સુવિહિત સાધુઓને રહેવા માટે સ્થાન આપતાં નથી. તો સ્થાનના અભાવે અમે ક્યાં રહીએ?' ત્યારે તે પુરોહિતે પોતાની જે ચંદ્રશાલા છે તેના ઉપરના ભાગમાં તેઓની સ્થાપના કરીને શુદ્ધ અશન આદિ વડે કરીને પડિલાભ્યા. અને મધ્યાહ્નકાલે સર્વશાસ્ત્રોને વિષે પરીક્ષિત કર્યા. ત્યાર પછી ચૈત્યવાસી સાધુઓ ત્યાં આવ્યા. અને આ સાધુઓને કહે છે. ‘આ નગરમાંથી બહાર નીકળી જાવ. ચૈત્યવાસીથી બાહ્યને આ નગરમાં સ્થાન નથી.’ આ વૃત્તાંત સાંભળીને પુરોહિતે રાજાને જણાવ્યો. રાજા પણ ચૈત્યવાસીઓની આગળ આ પ્રમાણે કહે છે કે— ‘જો ગુણથી ભરપૂર એવા આ લોકોની સામે જે કોઈ વિરુદ્ધ કરશે કે બોલશે. તો તેને મારા રાજ્યમાંથી કીડા પડેલા કૂતરાની જેમ કાઢી મૂકીશ.' રાજાના આદેશથી વસતિને પામીને ત્યાં આ સાધુઓ ચોમાસું રહ્યા. ત્યાર બાદ યથેચ્છ રીતે સુવિહિત મુનિઓ તે નગરમાં વિચરે છે'' આ પ્રમાણે રુદ્રપલ્લીયગચ્છના સંઘતિલક સૂરિએ કરેલી દર્શન સપ્તતિકાની વૃત્તિમાં જણાવેલ છે.
જો કે આ અધિકારમાં પ્રભાવક ચરિત્રની સાથે ઘણું બધું અસંગત છે, તો પણ ખરતર બિરુદનું કારણ એવું જે ખરતરોએ વિલ્પેલ ચૈત્યવાસીઓની સાથેનો વાદ' આ પાઠમાં પણ નથી. એટલા પુરતો જ આ દર્શન સપ્તતિકાનો વૃત્તાંત આપણે સંમત છે. વળી જે ગણધર સાર્ધશતકની બૃદ્ધૃત્તિમાં જે વિવાદ આલેખાયેલો છે તે ખરતર મતના સૂત્રધાર એવા જિનપતિસૂરિએ વાતની સંગતિ મેળવવાનો માટે કલ્પેલો છે. સુમતિ નામના તેમના જ શિષ્યે પણ તે જ લખેલો છે માટે અકિંચિત્કર માનીને ત્યાં જોઈ લેવો. કારણ કે ‘નહિં બનેલું હોવા છતાં પણ જાણે પૂર્વકાલમાં બનેલું હોય તેમ.' લખેલું છે. અને તે અધિકારમાં બીજા બીજા પણ અસંબદ્ધ વાક્યો ઘણાં છે. તેમાં નહિં બનેલાપણું એ છે કે જે વાત પ્રભાવક ચરિત્રમાં લખી નથી. છતાં પણ તેમાં લખી છે એમ લખી નાંખ્યું. અને અન્યોન્ય અસંબદ્ધવાતોનું વિદ્યમાનપણું જણાવ્યું છે તે આ પ્રમાણે :—ગણધર સાર્ધશતક બૃહદ્ધૃત્તિમાં લખ્યું છે કે :—‘પોતાની સાથે પંડિત જિનેશ્વરસૂરિ વગેરે અઢાર સાધુઓની સાથે શ્રીવર્ધમાનસૂરિ પાટણમાં આવ્યા'' ઇત્યાદિ કહ્યું છે તેની વિચારણા કરતાં છતાં તે ખરતરોને પણ સંમત થઈ શકે એમ નથી. કારણ કે એમના લખવા મુજબ જે ‘‘ખરતર’’ બિરુદ પ્રાપ્ત થયું છે તે શ્રીવર્ધમાનસૂરિને જ થવું જોઈએ. બીજાને નહિ. એના બદલે ‘જિનેશ્વરસૂરિને ખરતર બિરુદ મળ્યું.' એમ લખ્યું છે તે અસંગત છે. વળી તે વૃત્તિમાં ચૈત્યવાસીના મુખ્ય આચાર્ય સૂરાચાર્ય જણાવેલ છે. આ સૂરાચાર્ય દ્રોણાચાર્યના ભાણેજ છે. અને તે સૂરાચાર્યની તે વખતે દીક્ષા જ થઈ નથી. પછી શિષ્ય ક્યાંથી? એ મોટી અસંગતિ, પોતાની બુદ્ધિએ જ વિચારી લેવી અને તે ચૈત્યવાસીનો મુખ્ય ક્યાંથી થયો? અને તેથી કરીને પ્રભાકચરિત્રને અસંગત એવું જે ગણધર સાર્ધશતક બૃદ્ધૃત્તિમાં લખેલ છે તે બધુંજ જિનપતિસૂરિ કલ્પિત જાણવું.
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |