________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૪ ૧૪૯
માણસોને અનુપકારિપણું થતું હોવાથી મહાપાપનું કારણ બને. માટે પ્રાસાદ, પ્રતિમા આદિ કરનારને પણ અનુત્સાહિત ન કરવો. તેથી કરીને યથાશક્તિએ જેવો ઉચિત અવસર હોય તેવું પરસ્પર અબાધાએ કરીને બધું જ ધર્માનુષ્ઠાન કરવું. હવે એવી શંકા ન કરવી કે “પ્રવચનની પ્રભાવના માટે તો સામાયિક નહિ કરવાની અનુજ્ઞા હોવાથી સામાયિક આદિની અપેક્ષાએ કરીને પ્રવચનની પ્રભાવના મોટી છે,” આગમમાં કહ્યું છે કે “તે શ્રાવકો બે પ્રકારના, એક ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત, અને બીજો ઋદ્ધિહીન–સામાન્ય, તેમાં જે અનુદ્ધિમાન છે તે ચૈત્યગૃહમાં, સાધુની પાસે, પોતાના ઘરે અથવા પૌષધ શાલામાં જયાં શાંતિ રહે ત્યાં બધા વ્યાપાર રહિત થાય, (સામાયિકવાળો થાય) આ, ચાર સ્થાનોમાં નિયમ કરવું. તે આ પ્રમાણે ચૈત્યઘરમાં, સાધુની પાસે, પૌષધશાલામાં અથવા ઘરમાં આવશ્યક કરતો' ઇત્યાદિ યાવત સાધુની સાક્ષીએ સામાયિક કરે. યાવત કરેમિ ભંતે સાવજ્જ જો– પચ્ચકખામિ દુવિહ-તિવિહં જાવ સાહૂ પજુવાસામિ” એ પ્રમાણે કહીને.
જો ચૈત્ય આદિ હોય તો પહેલાં વંદન કરે. અને સાધુઓની પાસેથી રજોહરણ (ચરવલો) નિષદ્યા માંગે. અને જો ઘરે કરે તો ઔપગ્રહીક રજોહરણ હોય છે. અને તે ઔપગ્રહક રજોહરણ ન હોય તો કપડાના છેડાવડે કરીને (પૂ) ત્યાર પછી ઈરિયાવહિયંને પડિક્કમે પછી આલોચના (ગમણાગમણે) કરીને આચાર્યાદિક યથાક્રમ રત્નાધિકને વંદન કરે. ત્યાર પછી ગુરૂમહારાજને વંદન કરીને ભૂમિને પ્રમાર્જન કરીને બેસે અને કંઈ પ્રશ્ન પૂછવાના હોય તો પૂછે નહિંતર ભણે એપ્રમાણે ચૈત્યને વિષે પણ.
હવે જો સાધુ અને ચૈત્યનો સદ્ભાવ ન હોય તો પૌષધશાલામાં અથવા પોતાના ઘરમાં સામાયિક અથવા આવશ્યકાદિક કરે. પરંતુ તેમાં ગમના ગમન નથી એટલે ગમન ન હોવાથી ગમણાગમણે આલોચવાનું નથી. આ સામાયિકમાં ફેર એટલો કે ત્યાં “જાવ સાહુ પજુવાસામિ'ના સ્થાને “જાવ નિયમેન સમાણેમિ''એ બોલવાનું છે.
હવે જે ઋદ્ધિ પ્રાપ્ત છે તે તો સર્વઋદ્ધિની સાથે આવે. જેથી કરીને બીજા માણસોને વિષે અત્યાદર થાય. અને સપુરુષોના સમુદાયની સાથે સાધુઓની પાસે આવે.
જો તે ઘરે સામાયિક ઉચ્ચરીને આવે તો અશ્વ-હસ્તિ-માણસોના પરિવાર સાથે નહિ. કારણકે તે બધા અધિકરણરૂપ થતાં હોવાથી અધિકરણ વધે છે માટે તેમ ન કરે.” એ પ્રમાણે આવશ્યક ચૂર્ણિમાં કહેલું છે. અને એથી કરીને મહાદ્ધિવાલા રાજાને પણ સર્વઋદ્ધિએ કરીને આવવામાં માણસોની શ્રદ્ધા વધવાનું કારણ છે. તેમજ સાધુજનોનો આદર છે. અને સામાયિકની અપેક્ષાએ બહુલાભનો હેતુ છે. તેથી જ કરીને “ર રે ન કરે. એ પદ દ્વારા તે (સામાયિક) નહિ કરવાની અનુજ્ઞાનો નિષેધ છે. એમ જાણવું. | ગાથાર્થ-૨૨ II
- હવે ગ્રામોવાણ ઇત્યાદિ જે ઉપદેશમાલાના વચનથી પ્રાસાદ આદિની અપેક્ષાએ તપ અને સંયમ આદિને મહાન ગણેલ છે. અને એ તપ અને સંયમ સામાયિકરૂપ જ છે. એવી શંકાને દૂર કરવા માટે કહે છે.
