________________
૧૯૮ -
પક્ષકૌશિકસહસ્રકિરણાનુવાદ
૪૩માં પાને આ જ પાઠ છે. અને એથી જ કરીને લૌકિક અને લોકોત્તરને વિષે ટિપ્પણાની વ્યવહાપ્રવૃત્તિ પણ એકમ આદિ તિથિના ક્રમવડે જ છે. સાંપ્રતકાલે જૈન ટિપ્પણ વિછિન્ન થયે છતે લૌકિક ટિપ્પણની પ્રવૃત્તિ જ તેની સાક્ષી રૂપે છે. તેથી કરીને પ્રતિપદા આદિની તિથિનો ક્રમ, એટલે પબિના વિચારમાં અકિંચિત્કર જ જાણવો. ।। ગાથાર્થ-૮૦ ॥
પૂર્વે જણાવેલી યુક્તિવડે શું ફલ પ્રાપ્ત થાય છે? તે જણાવે છે.
तेणं पक्खस्संतो पण्णस्सी तत्थ पक्खपडिकमणं ।
जुत्तंति मइविगप्पो, मिउव्व सिंहाउ संतसिओ ॥ ८१ ॥
જે કારણવડે કરીને જ્યોતિષુ કરંડક આદિની અંદર જે તિથિક્રમ જણાવાયો છે. તે ક્રમ, પાક્ષિક-પક્ષિની વિચારણામાં ઉપયોગી નથી. તે કારણવડે કરીને ‘“પક્ષના અંતે પૂનમ અને પૂનમમાં જ પક્ષિ પ્રતિક્રમણ યુક્ત છે.'' એવા ચંદ્રપ્રભાચાર્યના કુવિકલ્પને સિંહથી હરણીયાની જેમ ત્રાસિત કર્યો. વળી જે ‘અંતો પવરવસ' એ પ્રમાણેના પાક્ષિકસૂત્રના પદનું આલંબન લઈને જેઓ પક્ષને અંતે પૂર્ણિમા અને તે પૂર્ણિમામાં પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ યુક્ત છે.'' એવું જે બોલે છે તે તેઓનું મોટું અજ્ઞાન જાણવું.. કારણ ત્યાં જે અંત શબ્દ છે તે મધ્ય અર્થનો વાચક છે. તેથી કરીને પક્ષના મધ્યમાં વાચનાદિ વિષયમાં જે કાંઈ અવઘ=દોષવાલું હોય તે આલોચી લેવું' તે પ્રમાણે કહેલું છે. જો એ પ્રમાણે ન હોય તો પૂનમ અને એકમની વચ્ચે જે કાંઈ પાપ લાગેલું હોય તેની જ આલોચના કરવાનું થાય. નહિં કે પંદર દિવસ સંબંધીના પાપોની આલોચના કરવાનું થાય!! | ગાથાર્થ-૮૧ ||
હવે ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ આદિના અનુસારે પાક્ષિકની કલ્પના કરવામાં બીજું દૂષણ જણાવે છે. किंचिह पक्खस्संतो, देवसिओ राइओ व तुब्भ मए । दुहओ तुह गलपासो, दुण्हं पंतो विआलेऽवि ॥ ८२॥
કિંચ શબ્દનો પ્રયોગ જે છે તે બીજું દૂષણ પ્રગટ કરવા માટે સમજવું. વળી ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ આદિના અનુસારે પક્ષનો અંત, દૈવસિક કે રાત્રિક તને કઈ વાતે સંમત છે? બન્ને રીતે તારા ગળે ફાંસો આવવાનો છે.
જે કારણથી બન્ને દૈવસિક અને રાત્રિક તે બન્નેનો અંત વિકાલે પણ એટલે મધ્યાહ્ન આદિમાં પણ થાય. આ વાતનો ભાવાર્થ એ છે કે−હે ચંદ્રપ્રભાચાર્ય! જૈન પ્રવચન વિષે બે પ્રકારનું પખવાડીયું કહેલું છે. તે ૧ પૂર્વાંગ સિદ્ધ ૨ મનોરમ આદિ પૂર્વે કહેલા પ્રકારવાલો દૈસિક પક્ષ અને ઉત્તમાસુનક્ષત્રા આદિ પૂર્વે જણાવેલો રાત્રિપક્ષ આ બે પ્રકારે પક્ષો જણાવેલા છે. તે બે પક્ષમાંથી તને દૈવસિક પક્ષ માન્ય છે કે રાત્રિક પક્ષ માન્ય છે કે બન્ને માન્ય? જો તું દૈવસિક પક્ષ સ્વીકારતો હો તો રાત્રિકપક્ષે તારું શું બગાડ્યું છે? આગમમાં બન્નેનું સામાન્યપણે વિધાન હોવાથી રાત્રિકપક્ષને છોડી
