Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૪ ૧૦૩ આદિ, સંયમ અને લજ્જાને માટે ધારણ કરે છે અને છોડે છે તેને જ્ઞાતપુત્રે મહાવીપ્રભુએ) પરિગ્રહ કહેલો નથી, જેમ રત્નમય જિનપ્રતિભા પરિગ્રહ નથી. કોને પરિગ્રહ થતો નથી? તો કહે છે કે પ્રતિમાને વિષે આરાધ્યપણાવડે કરીને જિનેશ્વર ભગવાનની જેમ જ સહવાનું મતિજ્ઞાન–બુદ્ધિ છે. જેને તેવા આત્માઓને રત્નમય પ્રતિભા પરિગ્રહ નથી. પરંતુ લોંકાતુલ્ય અનાર્યજનોને તો એ રત્નમય પ્રતિમા વેચી નાંખીને આજીવિકાનું સાધન પણ કરે. માટે તેઓને તો તે પ્રતિમા પરિગ્રહ જ છે. ૩રા.
હવે સંયમ પરિપાલનના નિમિત્તથી અતિરિક્ત શું હોય? તે જણાવે છે.
सेसं पुण अहिगरणं, मुच्छाविसओ परिग्गहो होइ। जह पिच्छिा कमंडलु देहप्पमुहं तुहं भणिअं॥३३॥..
ધર્મોપકરણ સિવાયનું બીજું બધું મૂછ વિષયક છે. અને તે અધિકરણરૂપ જ છે. જેવી રીતે તારે = દિગંબરને પીંછી-કમંડલું-દેહઆદિને તીર્થકરોએ પરિગ્રહ કહેલ છે એમ કહેવું. દિગંબર કહે છે કે પીંછી-કમંડલુ-દેહ આદિ અમારે તો ધર્મના ઉપકરણ જ છે. પછી તમે પરિગ્રહ કેમ કહો છો?” એમ જો કહેતો હોય તો લાંબો કાળ જીવ. કારણ કે ધર્મોપકરણ પરિગ્રહ નથી થતો’ એ પ્રમાણે બોલતો તું પણ તારી જાતે તદર્શિશjક્તપોતા કરીને અમારા પક્ષનો તે આશ્રય કર્યો છે શકુંત પોત ન્યાય આ પ્રમાણે –
મહાસમુદ્રની અંદર રહેલું જે વહાણ તેના કૂવાના સ્થંભ પર રહેલું પંખીનું બચ્ચું ઉડતું ઉડતું કોઈ કિનારા આદિ બેસવાનું બીજું સ્થાન ન મલતું હોવાથી પાછું ત્યાં આવીને બેસે છે.
એ પ્રમાણે તું પણ પિચ્છિકા (મોરપીંછી) કમંડલ-દેહ આદિને ધારણ કરતો છતો શ્વેતાંબરવડે ધારણ કરાતાં ચૌદ ઉપકારણોની જેમ તારે પણ આ પરિગ્રહ છે કે નહિ? એ પ્રમાણે કોઈવડે પૂછાયો છતો બીજો જવાબ દેવામાં અસમર્થ હોવાથી ધર્મોપકરણ પરિગ્રહ ન થાય એમ બોલે છે; પરંતુ અમારા જે ઉપકરણો છે તે તો શુભ ધ્યાન આદિના વિઘાતક એવા ઠંડી-તડકા આદિના નિવારણ કરનારા હોવાથી, અસંયમના હેતુ એવા અગ્નિ આદિની સેવાને દૂર કરવાવડે કરીને, પૂર્વે કહેલા પ્રકારો વડે કરીને ત્રસાદિ જંતુની રક્ષાના હેતુરૂપ હોવાવડે કરીને અને તીર્થંકરે ઉપદેશેલા હોવાથી, સંયમપરિપાલનના હેતુરૂપ અને અસંયમના નિવારકો છે.
હવે તારે તો પિચ્છિકા (મોરપીંછી) આદિ સંયમના હેતુરૂપ નથી. એમ અસંયમ નિવારક પણ નથી. વળી તીર્થકરે નહિ ઉપદેશેલું હોવાથી અધિકરણરૂપ હોવા વડે કરીને અસંયમના હેતુરૂપ જ છે. તીર્થંકરો વડે પીંછી-કમંડલુ આદિ ધારણ કરાયેલું નથી. અને ઉપદેશેલું નથી. દિગંબર કહે છે કે “બીજી બધી વાત એક બાજુએ રહો. પરંતુ મોરપીંછી તો પ્રમાર્જના હેતુ માટે જ ધારણ કરીએ છીએ, તો તે અધિકરણ, કેમ? એમ પૂછતો હોય તો કહીએ છીએ કે-મોરપીછી ધારણ કરી છે તે પ્રમાર્જવા માટે જ ધારણ કરો છો તેવું નથી. પરંતુ સાધુલિંગની બુદ્ધિએ ધારણ કરો છો. અને મોરપીંછી એ કોઈ સાધુલિંગ નથી, અન્યતીર્થિકોમાં પણ મોરપીંછી આદિ જોવાય છે. તેથી કરીને તીર્થકરે નહિ
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |