Page Text
________________
૨૩૪ ૪ " કુક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ
ગુરુ આજ્ઞા અને અનુજ્ઞા તે બન્ને શ્રાવક અને મુનિને આશ્રીને બે પ્રકારની છે. શ્રાવકની અનુજ્ઞા ભિન્ન છે અને સાધુની અનુજ્ઞા ભિન્ન છે. ભિન્ન કેવી રીતે કે કહે છે ઘણે એટલે શ્રાવકોને સમ્યફપ્રકારે ધારી રાખવાની અનુજ્ઞા અપાય છે. તે આ પ્રમાણે જુનાગં ઇત્યાદિ યાવત્ સાં ઘારિત્રાદિએ વચનવડે કરીને સમ્યક્ઝકારે ધારણા વિષયકે ગુરુનું અનુજ્ઞા વચન છે; પરંતુ દાનની અનુજ્ઞાનું વચન નથી. જ્યારે સાધુ મહારાજને તો સનં ઘારિદિ–સિં ૨ પવેહિ એ પ્રમાણે કરીને પોતાને સ્વયં ધારી રાખવાનું અને બીજાઓને દાન કરવાની એમ બન્ને રીતે ગુરુની અનુજ્ઞાનું વચન છે. એમ અનુજ્ઞા પણ બે પ્રકારે જાણવી. | ગાથાર્થ–૧૨૬ |
હવે વાદી પ્રશ્ન કરે છે કે કયારેક કોઈક ઠેકાણે શ્રાવકવડે પણ નમસ્કારાદિ દેવાતો દેખાય છે તેમાં તમારી શું વ્યવસ્થા–શું ગતિ છે? એ પ્રશ્નના જવાબમાં જણાવે છે કે
जं पुण कत्थवि सावयदाणे आवस्सगस्स अब्भासो ।
जह उवहाणा भावे, तहऽणुण्णा एवऽभावंमि ॥१२७॥ જે કાંઈક તેવા પ્રકારના અવસર વિશેષે પોતાના પુત્ર આદિને અથવા તેવા પ્રકારના ભદ્રપરિણામી અને સભ્યત્વ સમ્મુખ થનારા મિથ્યાષ્ટિને પણ શ્રાવકવડે કરીને નમસ્કાર આદિ ભણવામાં શ્રાવકને યોગ્ય નમસ્કારાદિ શ્રતનો અભ્યાસ તે પૂર્વોક્ત લક્ષણવાળો હોય છે એમ જાણવું તે કેવી રીતે? તે કહે છે. જેમ ઉપધાનના અભાવે ભવિષ્યમાં ઉપધાન વહનનો અભિપ્રાય રખાય છે. અને એવા અભિપ્રાયવાળાને તેનો અભ્યાસ કરાવાય છે. તેવી રીતે અનુજ્ઞાનો અભાવ હોવા છતાં પણ અનુજ્ઞા દાન કરાય તે સમ્યગુ જ છે.
આ કહેવા વડે કરીને “પુણ્યપાપના વિશેષને જાણનારને નમસ્કારમંત્ર દે, બીજાને નહિ. કારણકે લઘુતા ઉત્પન્ન કરનાર હોવાથી.” ઇત્યાદિ મહાનિશીથમાં કહેલું વચન જો સત્ય હોય તો નૂપુરપંડિતાની કથામાં તેવા પ્રકારના વિવેકહીન એવા અને શૂળીપર પરોવેલા મીંઢ પુરુષને પણ જલ માંગતાં પંચનમસ્કાર ભણવાનું જે કીધું તે પંચનમસ્કારનો પાઠ દેવપણાનું કારણ થયું. સુદર્શનના કથાનકમાં પૂર્વે તે જ સુભગ નામનો ભરવાડ હતો. તેને ઋષભદાસ શ્રેષ્ઠિવડે જે નમસ્કારાદિ શિક્ષણ અપાયું-શીખવાડાયું તે અનુચિત થાય' ઇત્યાદિ શતપદીકાર આદિનું જે મુખરપણું છે તે દૂર કર્યું જાણવું. કારણ કે મુખ્યવૃત્તિએ તો ઉત્સર્ગમાર્ગરૂપ સ્વાભાવિક પ્રવૃત્તિ હોય છે. અને ઉત્સર્ગ માર્ગ જે છે તે અપવાદથી ઘડાયેલો જ હોય છે. વ્યવહાર ભાષ્યમાં કહેલું છે કે “જેટલા ઉત્સર્ગો છે તે. લા જ અપવાદો છે. અને જેટલા અપવાદો છે તેટલા જ ઉત્સર્ગો છે.” તેવી રીતે ઉત્સર્ગ નિરુપણ કર્યો છતે કોઈક ઠેકાણે અપવાદ પણ અવશ્ય બતાવવો જ જોઈએ. અને તે અપવાદ, શુલિકાપર પરોવેલાં મીંઢ આદિ પુરુષ સિવાય બીજે કયાં જોડવો? અને એથી જ કરીને જૈન શાસન અનૈકાન્તિક જ કહ્યું છે. ઉપદેશમલામાં કહ્યું છે કે “તેથી કરીને જૈન શાસનને વિષે સર્વથા અનુજ્ઞા નથી. તેમ સર્વથા કોઈ વાતનો નિષેધ નથી. જેમ લાભની ઇચ્છાવાલો આત્મા, આવક જાવકનું ધ્યાનમાં રાખીને વેપાર કરે
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |