Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ ✩ ૨૫ वा एगवागरेणण वा, सेणं पव्वावेज वा मुंडावेज वा ? णो इणट्ठे समट्टे, उवएसं पुण करिज्जा से णं भंते ! सिजंति जाव अंतं करेंति भगवतीसूत्रश- ६-उद्देशो ३२
હે ભગવંત! તે અશ્રુત્વાકેવલીને કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન પ્રાપ્ત થાય છે? તે અશ્રુત્વા કેવલી, કેવલીએ કહેલાં ધર્મને ગ્રહણ કરાવી શકે? પ્રતિપાદનદ્વારાએ પૂજા પમાડી શકે? પ્રરૂપી શકે? અથવા નિરૂપી શકે? હે ગૌતમ! ના. તેઓ દીક્ષા આપી શકે? મુંડાવી શકે? હે ગૌતમ! ના. હે ભગવંત! તે કેવલીના શિષ્યો દીક્ષા આપી શકે? અથવા મુંડાવી શકે? હે ગૌતમ! ના તેઓ દીક્ષા આપી ન શકે. મુંડાવી ના શકે. યાવત્ મોક્ષપદને પામી શકે છે. આ સૂત્રની વૃત્તિનો એકભાગ આ પ્રમાણે—‘અશ્રુત્વાકેવલી, એક પ્રશ્નનો જવાબ અથવા એક વ્યાખ્યા કરી શકે. બાકી ધર્મોપદેશ આપી શકે નહિ અને ઉપદેશ પણ આપી શકે નહિં.
શિષ્યોને ગ્રહણ કરાવે કે નહિં? ધર્મનું પ્રતિપાદન કરવા વડે કરીને પૂજાને પમાડી શકે? પછી એના ભેદના વિસ્તારવા વડે કરીને બીજાને પ્રતિબોધ કરી શકે? દૃષ્ટાંત દાખલાઓ આપવા વડે કરીને એને પ્રરૂપી શકે? ન કરી શકે.
એક વસ્તુને છોડીને—એક દૃષ્ટાંત વડે અથવા એક વ્યાકરણ વડે એને છૂટ છે. બાકી ધર્મોપદેશની બંધી છે. તેવા પ્રકારનો તેઓનો લ્પ હોવાથી.
રજોહરણ આદિ દ્રવ્યવેશ આપવા વડે કરીને દીક્ષા આપવાનો કલ્પ હોવાથી અને લોચ કરવા આદિનો અધિકાર નથી. પણ ઉપદેશ કરે એટલે અમુક પાસે જઈ દીક્ષા લો. એવા પ્રકારનો ઉપદેશ કરવાની છૂટ છે. એ અશ્રુત્વા કેવલી છે.''
એ પ્રમાણે જેમણે શ્રુતધર્મ સાંભલ્યો નથી એવા કેવલી પણ ધર્મને પ્રરુપી શકે નહિં. અને એથી કરીને સાંભળવું અને સંભળાવવું તે બંનેની પરંપરાનું કારણભૂત એવું જાતિસ્મરણ આદિનો ઉપયોગ છે.
અને જાતિ સ્મરણજ્ઞાન વડે કરીને પૂર્વભવમાં કરેલા શ્રુતધર્મનું સ્મરણ થતું હોવાથી બીજા ભવ્ય પ્રાણીઓને સંભળાવવું પણ યુક્ત જ છે. તે આ પ્રમાણે બતાવે છે. “ધમ્બુવત્તિ’” તીર્થંકર ભગવંતને પણ ધર્મોપદેશમાં સાંભળવું એ અનાદિની પરિપાટી છે. એટલે જિનેશ્વર ભગવંતોને પણ ધર્મનું સાંભળવું અનાદિના પ્રવાહથી આવેલું છે. અને એથી જ કરીને તીર્થંકરો બીજા ભવ્ય જીવોને ધર્મ સંભળાવે છે. આ કહેવા વડે કરીને સયંસંબુદ્ધાણં” એ પ્રમાણેનું વચન હોવાથી જે ‘શ્રુતધર્મનો અનાદિથી અવિચ્છિન્ન પરંપરાગતપણું જ છે એવા પ્રકારનો નિયમ નથી' એમ કહેનારાની શંકા દૂર કરી. અત્રે આ પદ જે આપ્યું છે તે પદ, ‘વર્તમાન જન્મની અંદર પોપદેશનું નિરપેક્ષપણું સૂચવનારું છે.' કારણ કે પૂર્વભવ સંબંધીના અવિચ્છિન્ન શ્રુતધર્મની વિદ્યમાનતા હોવાથી. તેવી જ રીતે પ્રથમ સમ્યક્ત્વ પામતી વખતે પણ તીર્થંકરના જીવો ગુરુના ઉપદેશ વડે કરીને ધર્મપ્રાપ્તિને ભજવાવાળા હોવા છતાં પણ સુખે કરીને બોધિ-સમ્યક્ત્વદર્શનને ભજવાવાળા હોવાથી “સયંસંબુદ્ધાનં” એ રીતે ઉપચાર કરાય છે. જેવી
પ્ર. ૫. ૪
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |