________________
૩૬ર જે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ કાંજી ઓસામણ, એના અભાવમાં સંસક્ત અથવા ઉસીણોદગ ન હોય તો સાસુક=પ્રાસુક જલ. અને તેમાંય ત્રસ રહિતનું પાણી જે હોય તે, આવું મહાનિશીથ ભાષ્યમાં કહેલું છે. તેમાંના સંસક્ત શબ્દવડે તે નિશીથ ભાષ્યની ચૂર્ણિમાં સાવંતસમાનિયામાં તિ
કહેલું છે. એટલે કે ઝરતું પાણી. એ પ્રમાણેનું આગમ વચન હોવાથી સાધુઓને ઝરતું પાણી જ કલ્પ. નહિ કે ઝરતાં પાણીની જેમ ઉષ્ણોદક પણ : તો પછી તમારાવડે જે ઉષ્ણોદક ગ્રહણ કરાય છે. તે સ્વાદની લંપટતાવડે જ ને?” એમ કહેતો હોય તો એમ નથી. કારણ કે મુખ્યતાએ ઉષ્ણોદક પ્રહણ કરવાનું ઘણાં સ્થાનોમાં કહેલું છે. તે આ પ્રમાણે
' “સિળોતિત્તીસુગં, પરાજ્ઞિ સંનg” એ પ્રમાણે દશવૈકાલિકમાં કહેલ છે. તેવી જ રીતે ઉસીગો તિત્તમોળો, મુસિ દીન—ત્તિ એ પ્રમાણે સૂત્રક્તાંગના વૈતાલીય નામના બીજા અધ્યયનમાં કહેલું છે. તેવી જ રીતે સાધુઓને માટે ઉષ્ણોદકનું જ વિધાન પ્રવચનમાં કહેલું છે. કસેલ્લક જલનું કહેલ નથી. અને એથી કરીને ઉત્સર્ગ પદોને વિષે કસેલ્લક જલનું નહિ કહેલું હોવા છતાં પણ જે ગ્રહણ કરવું તે અધિક ઉત્સુત્ર છે.
આ વિવક્ષાએ કરીને જ્યાં ન્યૂન ઉસૂત્ર અમે જણાવીએ ત્યાં પણ અપવાદ પદથી પરિત્યક્તપણે જાણી લેવું. | ગાથાર્થ-૧૪ II હવે કસેલ્લકના પાણીનું ગ્રહણ કરવામાં ત્રસની યતના આદિના અભાવમાં જે પ્રસંગ ઊભો થાય છે તે જણાવે છે.
तसजयणाइअभावे, संजमलेसोऽवि दूरतरवडिओ।
एवंविहोऽपि मग्गो, उम्मग्गो केरिसो हुजा ?॥११॥ ત્રસયતના આદિના અભાવમાં સમ્યકત્વ પણ સંભવતું નથી. તેના લક્ષણનો પણ અભાવ હોવાથી. સમ્યકત્વનું લક્ષણ આ પ્રમાણે :
शमसंवेग निर्वेदा-नुकम्पास्तिक्य लक्षणैः।
लक्षणैः पञ्जभिः सम्यक्, सम्यक्त्वमुपलक्ष्यते॥ योगशास्त्रे ॥ યોગશાસ્ત્રમાં કહેલું છે કે : “શમ-સંવેગ-નિર્વેદ-અનુકંપા અને આસ્તિક્ય આ પાંચ લક્ષણો વડે કરીને સમ્યકત્વ સમ્યપ્રકારે જાણી શકાય છે.” અને સમ્યકત્વનો અભાવ હોય છતે સંયમની ગંધ પણ કયાંથી હોય? અરે! સર્વવિરતિ સંયમ તો દૂર રહો. પરંતુ દેશવિરતિનો પરિણામ પણ દૂરતર રહેલો છે. અર્થાત તેમાં એક દેશવિરતિના પરિણામની ગંધનો પણ અભાવ છે. આ વાતનો ભાવાર્થ એ છે કે સમ્યગ્દષ્ટિ અથવા તો દેશવિરતિવાળો જે હોય તે ત્રસજીવની યતનામાં પરાયણ હોય છે. જ્યારે આ યતિલિંગનો ધારણ કરવાવાળો હોવા છતાં પણ તેવી રીતની દયાના પરિણામવાળો ન હોવાથી તે સાધુ કેમ કહેવાય? એ પ્રમાણે હોય છતે હે ખરતર! જો પોરા આદિ ત્રસ જંતુઓની વિરાધનાના કારણરૂપ એવું શીતલ કસેલ્લકનું પાણી ગ્રહણ કરવું તે પણ જ્ઞાનાદિરૂપ મોક્ષનો માર્ગ થઈ શકતો હોય
