________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૪ ૩૬૧ अंबाडगपाणगं वा-११, कविट्ठ पाणगंवा-१२, मातुलुंगपाणगं वा-१३, मुद्दिआपाणगं वा–१४, दालिमपाणगं વ–૧૬, વગૂરપાળાં વા–૧૬, નાસિર પાનાં વ–૧૭, વરીરપાળાં —૧૬, સોહતાપાનાં વા–9૬, आमलग पाणगं वा-२०, चिंचा पाणगं वा-२१ अण्णयरं वा तहप्पगारं पाणगजायं इत्यादि।
જે ભિક્ષુક અથવા ભિકખુણી, ગૃહસ્થના ઘરમાં પેસતા છતાં પાનકની જાતને જાણે. તે આ પ્રમાણે આંબાનું પાણી (૧૦)-આંબોળીયાનું પાણી (૧૧)-કોઠાનું પાણી (૧૨) બીજોરાનું પાણી-૧૩ દ્રાક્ષાનું પાણી-૧૪ દાડમનું પાણી-૧૫ ખજૂરનું પાણી-૧૬ નાળીયેરીનું પાણી-૧૭ કેરનું પાણી-૧૮ કોળાનું પાણી-૧૯ આંબલાનું પાણી-૨૦ આંબલીનું પાણી-૨૧ અથવા તો તેવા પ્રકારના બીજા પાનકની જાતને જુએ''. આ બધા. પાણીની અંદર કોઈપણ સ્થળે કસેલ્લક આદિનું પાણી કહેલું નથી.
તેવી જ રીતે ‘વાસાવાસ” નિત્ય ભક્તવાળા ભિક્ષુકને સર્વ પાણીઓ ગ્રહણ કરવા કહ્યું છે, ચતુર્થભક્તવાળાને ઉત્તેદિમ, સંસ્વેદિમ અને તંદુલાદક એમ ત્રણ પાણી કલ્પ છે. એમ પર્યુષણા વ્યાખ્યાનમાં કહેલું છે ઇત્યાદિ તેમ જ સિદ્ધાંતમાં અંગીકાર કરેલું નહિ હોવાનું સૂચક છે. વળી જે ચોખાના ધોવણ આદિના પાણી પીવામાં ગૃહસ્થોને જે પ્રત્યાખ્યાન કરાવે છે એ સિદ્ધાંતનો અનભિન્ન જ છે. કારણ કે દરવર્ષે સભાસમક્ષ વંચાતા એવા કલ્પસૂત્રને વિષે તંદુલ ધોરણ-ચોખાના ધોવણ આદિના પાણીની સ્પષ્ટ પ્રાપ્તિ થતી હોવાથી. એમ નહિ કહેવું કે “એવા પાણીને ગ્રહણ કરવાનું સાધુઓને જ કીધેલું છે. કારણ કે કોઈપણ આગમને વિષે જુદી રીતે શ્રાવકોને માટે જલવિભાગ જુદો કહ્યો હોય તેવું દેખાતું નથી. અચિત્તભોજી એવા જે શ્રાવકો છે તેઓને પણ આ બધા જ પાણી પીવાને યોગ્ય છે. કારણ કે તેને પણ પાણીના આગારો સાધુની જેમ જ કહેલા છે. જેવી રીતે આવશ્યકની અંદર વંદનને કરનારો કોણ? એ દ્વારની અંદર જણાવેલું છે કે
"पंचमहब्बयजुत्तो, अणलस-माणपरिवजिअमईओ।
संविग्गनिजरट्ठी, किइकम्मकरो हवइ . साहू॥१॥ પાંચ મહાવ્રતથી યુક્ત, આળસ રહિતનો, માનવર્જિત મતિવાળો, સંવિગ્ન, નિર્જરાનો અર્થ એવો સાધુ કૃતિકર્મ કરનારો હોય છે. (૧)”
એ વચનથી વંદન કરતો સાધુ જ જણાવેલ છે. પણ શ્રાવક આદિ કોઈ જણાવેલ નથી. તે શ્રાવક આદિ નહિ કહેલ હોવા છતાં આગમના અવિરોધવડે ઉપલક્ષણથી તેને પણ ગ્રહણ કરેલ છે અને તે સૂત્રોક્ત વિધિવડે જેમ શ્રાવક વંદન કરે છે તેમ ચોખાનું ધોવણ આદિનું પાણી પણ નહિ કહેલું હોવા છતાં પણ શ્રાવકોને માટે કલ્પે જ છે. અને એ વાત જો બરાબર ન હોય તો શ્રાવકોને પાણી પીવા માટેના પાણીનો બીજો વિભાગ બતાવ્યો હોત માટે વિસ્તારથી સર્યું. વાદી પ્રશ્ન કરે છે કે મહુવા તારણોન-એ પ્રમાણે દશવૈકાલિકના વચનથી
कंजिअआयामासइ संसदसिणोदगस्स वा असति। फासुअजलं तसजढं, तस्सासइ तसेही जं रहिअं॥१॥
