________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
# ૩૬૩ તો ઉન્માર્ગ કેવો હોય? તે જણાવો. અમારે તો “આ જ ઉન્માર્ગ છે. આ સિવાય બીજો કોઈ (ઉન્માર્ગ) દેખાતો નથી.’ | ગાથાર્થ-૧૧૫ |
હવે બીજું પણ અધિક ઉત્સુત્ર જણાવે છે.
सावयकुलपडिसिद्धं, पञ्जुसिअविदलमाइ जं रखें।
सिद्धंत–वयणमलिअं, भणिऊणं भक्खए मुक्खो॥११६॥
શ્રાવક તરીકે નામની ખ્યાતિને ભજતો હોય તેવો અર્થાત નામે કરીને શ્રાવક કહેવાતો હોય તો તેવા શ્રાવકકુલને વિષે રાત્રિભોજનની જેમ પથુષિત અન્ન પણ અકથ્ય છે. એ પ્રમાણેના વચન પ્રવાહ વડે કરીને નિંદિત એવું રાંધ્યા છતાં પણ જે આર્ટ (ઢીલ) રહેલું હોય અને રાત્રિ બાદનું હોય તેને પર્યાષિત (વાસી) કહેવાય. તેવી જ રીતે મગ-અડદ આદિ જે દ્વિદલ-વિદલ, આદિ શબ્દથી પૂરણ પોળી (પૂરી) આદિનું ગ્રહણ કરી લેવું. એ બધુંય ગ્રહણ કરવાનું નહિ કહેલું હોવા છતાં “સિદ્ધાંતમાં કીધું છે' એ પ્રમાણે ખોટું બોલવા વડે કરીને તે મૂર્ખ ખાય છે. ગાથાર્થ-૧૧૬ II
હવે પર્યાષિત, વિદલ આદિ કેવા પ્રકારનું થાય તે જણાવે છે. रत्तंतरिअं विदलं, चलिअरसं पोलिआ उ लालजुआ।
ओसनं तेण तयं, न भुंजई साणुकंपमई॥११७॥ રાત્રિ બાદ રહેલું અન્ન અને વિદલ ચલિત રસ થઈ જાય છે. વિનાશ પામી જાય છે. અને પોલીકા જે છે તે લાલીયા બેઈન્દ્રિય જીવ વિશેષથી યુક્ત થઈ જાય છે. કલ્પભાષ્યમાં કહેલું છે કે
मिच्छत्तमसंचइए, विराहणा तत्थ पाणजाईओ;
संमुच्छणा य तक्कण दवे अ दोसा इमे हुंति॥१॥ એની વૃત્તિમાં કહેવું છે કે રાત્રિએ રહેલું વાસી અનાદિક ખવાતું જોઈને નવ દીક્ષિત અથવા બીજો મિથ્યાત્વને પામે છે. અથવા તો ઉડ્ડાહના પામે છે. “નહિ સંચય કરવાવાળા આ અસંચયીયોને જુઓ!' એ પ્રમાણે ઉડ્ડાહણા કરે. અને પરિવાસીતમાં આખી રાત રહેતાં સંયમની તથા આત્મવિરાધના કહે છે આ પ્રમાણે સાથવો આદિને રાત રાખવામાં ઉરણીક આદિ પ્રાણીઓની જાત ઉત્પન્ન થાય છે. પૂપલિકા (પૂરી) આદિમાં લાલાસંમૂચ્છિમ જીવોત્પત્તિ થાય છે. અને રાતવાસી રાખવામાં ખાવાની અભિલાષાએ કરીને ચારેબાજુ ભમતાં ઉંદરને બિલાડા આદિ વડે ખવાઈ જાય છે.
ઇત્યાદિક સંયમ વિરાધના થાય છે. આત્મ વિરાધના કેવી રીતે? તે અશન આદિને વિષે લાલા વિષસર્પ-લાળ મુક્તો હોય અને ત્વગુ વિષ સર્પ જે છે તે અન્ન આદિને સૂંઘતો અથવા શ્વાસ ફેંકવા વડે કરીને રાતવાસી અન્નને ઝેરી બનાવી દે છે. અથવા તો ઉંદર લાળ મુકી દે છે. અને એથી કરીને ઢીલા એ આહારને રાત્રિમાં રાખવાવડે આ જણાવતા દોષો થાય છે” એમ કલ્પવૃત્તિમાં જણાવ્યું છે
