________________
૩૩૦ ૪
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ જો એમ ન હોય તો પંચ હત્યુત્તરે હોલ્ય એવા પ્રકારનું સિદ્ધાંતનું વચન ઉદ્ભવાવીને છઠું કલ્યાણકને સ્થાપવા માટેનું જ તેનું વચન હોત. અને સિદ્ધાંતની ગંધનો પણ અભાવ જ હોત. એ વાત અમે આગળ જણાવીશું. હવે કોમલમતિવાળો કોઈ શંકા કરે છે કે
णणु एवं बहु खायं, जायं कह सव्वहा अलीअमिणं ?। . जहे परवयणखित्ता, विसंपि पीअंतऽणाभोगा॥७३॥
વાદી પ્રશ્ન કરે છે કે સર્વથા અલીક જ એવો આ મત દશ્યમાન સ્વરૂપે કરીને બહુ ખ્યાતિવાળો કેમ થયો? જેવી રીતે તપાગચ્છ સંબંધીના સાધુઓ છે તેવી રીતના આ છે. આવા પ્રકારની મુગ્ધલોકોને વિષે ખ્યાતિવાળા કેમ થયા? આ પ્રમાણેની શંકાનો ઉત્તર આપતાં જણાવે છે કે જેવી રીતે પારકાના વચનો વડે કરીને ઉદીરણા પામેલા અનાભોગથી એટલેકે તેવા પ્રકારની સમ્ય જાણકારીના અભાવથી ઝેર પણ પીએ છે. તેમ આ પણ કુમતે, શેષ કુમતોની અપેક્ષાએ સાધુ પ્રતિષ્ઠા-ચૌદશે પકિનપ્રતિક્રમણ-ઉપધાનવહન આદિ ઘણાં ધર્મો વડે કરીને તપગચ્છની સાથે સામ્યપણું દેખાતું હોવાથી કેટલાક પ્રવચનના પરમાર્થના અજાણ આત્માઓની અનાભોગથી તેવા પ્રકારની પ્રવૃતિના વિષયભૂત થઈ ગયો છે. || ગાથાર્થ-૭૩ //
હવે સમ્યગૃષ્ટિઓને પણ અનાભોગ થાય છે એ બતાવે છે. सम्मदिट्ठीणंपि अ, अणभोगो जिणवरेहिं निद्दिवो।
सो अइयारो निण्णयवयणं जा तअणु विवरीअं॥७४॥ સમ્યગૃષ્ટિઓને પણ અનાભોગ સંભવે છે એમ જિનેશ્વરોએ જણાવ્યું છે.
__सम्मदिट्ठी जीवो, उवइटुं पवयणं तु सद्दहइ।
સહ મસમાd, ડામો ગુનિયો વાળા એવું ઉતરાધ્યયનની નિર્યુક્તિની ૧૬૩-ગાથામાં જણાવેલું છે. કે જિનેશ્વરભગવંતે ઉપદેશેલું પ્રવચન, સમષ્ટિ સદહે છે અને અનાભોગથી કે ગુરૂ પરતંત્રતાથી અસદ્ભાવને પણ સહે છે. તેમાં અનાભોગ જે છે તે અનાભોગ, વાદનો નિર્ણય ન થાય ત્યાં સુધી સમ્યગૃષ્ટિઓને અતિચાર રૂપે છે. એટલે કે પરસ્પર વાદવિવાદ થતો હોય તેમાં જ્યાં સુધી વસ્તુનો નિર્ણય ન થાય ત્યાં સુધી (શ્રદ્ધાનું ડામાડોળપણું હોવાથી) અતિચાર છે. અને ત્યાર પછી વસ્તુનો નિર્ણય થયા પછી વિપરીત એવું સમ્યકત્વ કહેવાય, એટલે નિરતિચાર સમ્યકત્વ કહેવાય અને જો ન સદેહે તો અભિનિવેશરૂપ મિથ્યાત્વ થાય. કારણ કે નિર્ણય થયા છતાં પણ પોતાના કદાગ્રહને નહિ છોડવાનો સંભવ હોવાથી અને તે આભિનિવેશી મિથ્યાત્વી કહેવાય. | ગાથાર્થ-૭૪
વિવાદના અભાવવાળા નિર્ણયમાં કારણ જણાવે છે.
