Page Text
________________
૨૦ %
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ આવેલા એવા નિયત અનુષ્ઠાનથી અતિરિક્ત જે અનુષ્ઠાનો સિવાયમાં કોઈ ભેદ હોય તો દોષ નથી. તેમાં પણ નમસ્કારનો પાઠ નિયત જ હોવાથી તીર્થમાં રહેલા કોઈના વડે પણ તેમાં પરિવર્તન કરવું શક્ય નથી.
વળી બીજી વાત પાઠ પરાવૃત્તિ પણ કોઈક મહા નિમિત્ત પામીને જ થતી હોય છે. તે યોગ્ય છે જેમ કે ચતુર્વિશતિસ્તવ અધ્યયન-લોગ્ગસમાં ઉત્સર્પિણીની આદિમાં “કેવળજ્ઞાની” આદિ,
ઋષભદેવ” આદિ, “પદ્મનાભ' આદિ રૂપે કરીને શ્રી તીર્થંકરના નામનું પૃથપણું, પાઠપરાવૃત્તિફેરફારીની કલ્પનામાં કારણ છે. તે કલ્પના પણ બીજા તીર્થકરોના તીર્થને આશ્રયીને નથી. કારણ કે તેમાં કહેલા કારણોનો અભાવ હોવાથી. એ પ્રમાણે અંગોપાંગાદિને વિષે પણ જે કોઈ ઠેકાણે પાઠપરાવૃત્તિ દેખવામાં આવે છે તેમાં પણ તેવા પ્રકારના કારણની કલ્પના સમજી લેવી, નહિ કે સામાયિક આદિથી માંડીને દ્વાદશાંગીપર્યંતના બધા જ શ્રુતનું દરેક તીર્થમાં પાઠ પરાવૃત્તિ કલ્પવાની નથી.
કારણ કે નિમિત્તના અભાવે નૈમિત્તિકનો પણ અભાવ હોવાથી : વસ્તુતાએ તો ગણધરોના જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોની લયોપશમની વિચિત્રતા જ પાઠ રચનામાં કારણ હોય છે. તે પણ પાઠ ભેદને આશ્રીને નિયત અનુષ્ઠાન ઉપયોગી એવું જે શ્રત છે તે સિવાયના સ્થલમાં જ જાણવું. જો એમ ન હોય તો બે ગણધરોનો અથવા ઘણા ગણધરોને પરસ્પર આવશ્યક આદિની માંડલીનો વ્યવહાર ન હોય અને શ્રાવકોને પણ સાધુની પાસે પ્રતિક્રમણ સમયે વ્યામોહ-શંકાની પરંપરાની અનુપરતિ જ હોય છે. એ પ્રમાણેનું પર્યાલોચન કરવા દ્વારાએ કરીને શ્રી ધર્મઘોષસૂરિ મહારાજ વડે કરીને સંઘાચારભાષ્યવૃત્તિમાં જે કહેવાયેલું છે તે પ્રમાણે જ પથ્ય તરીકે માનીને શ્રદ્ધાવિષયી કરવું જોઈએ.
હવે વાદી શંકા કરે છે કે-આ તમારા (ઉપકેશીય) પ્રકરણમાં દેશવિસંવાદી એવા દિગંબર સિવાયના) પૂર્ણિમારક્ત આદિ નવ જ કીધેલા છે. તો આ દશમો “દોડ અંતિં' બોલવાવાળાને કેમ દર્શાવેલ નથી? પૂર્વાચાર્યો વડે કરીને જેવી રીતે પૂનમીયા ખરતર આદિ અમાન્ય તરીકે સ્વીકારીને - તિરસ્કારાયા છે તેવી રીતે હોઈ માંગલીકને તિરસ્કાર્યા નથી. તેમાં શું કારણ છે? એમ જો પૂછતો હોય તો કહીએ છીએ.
તીર્થના ભયથી રહિત એવા પૂનમીયા ખરતર-આદિ, તીર્થને અગ્રાહ્ય એવી પ્રરૂપણા વડે કરીને તીર્થની પ્રતિકૂળતાનું આચરણ કરતા હોવા છતાં તીર્થના એક દેશભાગરૂપ સાધુ આદિ સમુદાયને છેતરીને પહેલેથી જ તીર્થથી બહાર થઈ ગયેલા-તીર્થથી દૂર રહેવાવાળા અને જોવાને પણ અકલ્પનીય હોવાથી તીર્થે તેમને ત્યાગ દીધાં છે.
જ્યારે હોટું માંગલિક બોલનારાઓ તો તેવા નથી. પરંતુ તે લોકો તીર્થના ભયની શંકાને માનનારા અને વિદ્યાદિના ચમત્કાર વડે કરીને અન્યતીર્થના ભક્ત એવા ક્ષત્રિય આદિઓને પ્રતિબોધિને શ્રાવક કરવાવાળા છે અને એથી જ કરીને તેઓના જે શ્રાવકો છે તેનું ટિપ્પનક = ટીપ્પણી શ્રાવકો” એવી તેમની ખ્યાતિ = પ્રસિદ્ધિ છે અને તેઓ તીર્થની નજીક રહેવાવાળા હોઈને પ્રાયઃ કરીને તીર્થથી પ્રતિકૂલપ્રવૃત્તિને કરવાવાળા નથી.
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |