________________
ર૪૪
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ
( શ્રી પ્રવચન પરીક્ષા ૪ વિશ્રામે
ખરતર જિનવલ્લભાધિકારઃ હવે પૂનમીયા મતના ખંડન પછી અનુક્રમે આવેલા એવા ખરતર મતને જણાવવા માટે કહે છે.
अह खरयमयमूलं, उस्सुत्तं जं जहा जओ जायं ।
पढमायरिअं नामुष्पत्तिं चुस्सुत्तमवि वुच्छं ॥१॥
હવે એટલેકે પૂનમીયા મતના નિરૂપણ બાદ વફ્ટમાણ નિરુક્તિ પ્રમાણેનો અને જેનું બીજું નામ ઔષ્ટ્રિક છે એવો લોકપ્રસિદ્ધ જે ખરતર તેનો મત. એટલે કે તેને સંમત એવી પ્રરૂપણા લક્ષણવાલો જે માર્ગ, તે ખરતર મત. તે ખરતર મતનું અથવા તે ખરતર મતમાં મૂલ એટલે આદિભૂત. એટલેકે ખરતર મતની ઉત્પત્તિના નિદાનને, ઉસૂત્ર એટલે પ્રવચનને અતિક્રમીને ઇચ્છા મુજબના ભાષણને, જે પ્રકારવડે કરીને જે પુરૂષથી અને ઉપલક્ષણથી જે સંવત્સરમાં ઉત્પન્ન થયું. તે બધાને તેમ જ તે મતના આકર્ષક પહેલાં આચાર્યને. તેવી જ રીતે અમૂક કારણને લઈને અમૂક નામની ઉદ્ઘોષણા થઈ. ઇત્યાદિરૂપ ખરતર આદિ નામોની ઉત્પત્તિને અને મૌલિક ઉસૂત્રમાંથી ક્રમ વધતાં જે ઉસૂત્રસમૂહ થયો તે આ વિશ્રામમાં જણાવીશ | ગાથાર્થ-૧ . હવે મૂલ ઉસૂત્ર જિનવલ્લભથી જ શરુ થયું, તેની ઉત્પત્તિનું સ્વરૂપ જણાવે છેઃ- कुच्चयरगच्छवासी, चिइअनिवासी जिणेसरो सूरी ।
जिणवल्लहो अ सीसो, तेण कओ दविणदाणेण ॥२॥
કર્થપૂરી ગચ્છમાં રહેનારા તે ગચ્છમાં થયેલા અને ચૈત્યવાસી એવા જિનેશ્વર નામના આચાર્ય હતા. તે આચાર્યો-૫00 રૂપીયા આપવાપૂર્વક જિનવલ્લભ નામનો એક શ્રાવક પુત્ર શિષ્ય તરીકે ખરીદ્યો. આ વાત અમે નથી જણાવતાં : પણ ખરતરોવડે જ આ પ્રમાણે જણાવાયું કે
આ બાજુ તે સમયે આસિકા નામના દુર્ગમાં રહેતા કુર્ચરીય જિનેશ્વરાચાર્ય હતા. તે આચાર્યના મઠમાં તે આશિકા દૂર્ગનિવાસી જે શ્રાવક પુત્રો ભણતાં હતાં. તેમાં એક જિનવલ્લભ નામનો શ્રાવકપુત્ર હતો. તેનો બાપ કાલ કરી ગયો હતો. તે બાલકનું પાલન તેની મા કરતી હતી. અને ભણવાને લાયક ઉંમર થયે છતે તેની માએ એ જિનવલ્લભને તે મઠમાં દાખલ કર્યો. બધા છોકરાઓ કરતાં આ જિનવલ્લભને અધિક પાઠ આવડતો હતો. એક દિવસ કોઈક પ્રકારે કરીને આ જિનવલ્લભ બાલકને બહાર જતાં એક ટીપણું મલી ગયું. તેમાં બે વિદ્યાઓ લખેલી છે. એક સર્ષને આકર્ષણ કરનારી, અને એક સર્પને મુક્ત કરવા વાલી. આ બન્ને વિદ્યાઓને એને કંઠસ્થ કરી લીધી. અને તેમાં પહેલી વિદ્યાની ખાત્રી કરવા માટે ભણી. એટલે તુરતજ પ્રગટ એવા ફણા આડંબરથી ભીષણ એવા ફૂંફાડા
