________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૫
વડગચ્છમાંથી પૂર્ણિમાગચ્છ નીકળ્યો. અને પૂર્ણિમાગચ્છમાંથી સાર્ધપૂર્ણિમાગચ્છ અને અંચલગચ્છ નીકળ્યો. એ બન્ને ગચ્છથી આગમગચ્છ નીકળ્યો.
કૂર્ચપૂરીય જિનવલ્લભસૂરિ સૂર્યતરથી-ખરતરગચ્છ નીકળ્યો.’’
તથા સંઘ વડે રોકવા-વારવા છતાં પણ શ્રી ચંદ્રપ્રભ નામના આચાર્ય ભગવંતે પૂર્ણિમાના પક્ષને પ્રગટ કર્યો.’ આ અમારા વૃદ્ધોનું વચન છે. વળી જેમ ગુરુભાઈ શ્રી મુનિચંદ્રસૂરિની ઇર્ષ્યા વડે ૧૧૫૯ના વર્ષમાં ચતુર્દશીના પક્ષમાંથી ચંદ્રપ્રભ નામના આચાર્ય ભગવંતથી પૂર્ણિમાનો પક્ષ પ્રગટ થયો. એવી પ્રસિદ્ધિ થઈ. તેવી રીતે આ કારણથી અમૂક નામના આચાર્ય ભગવંતથી અમૂક વર્ષમાં પૂર્ણિમા પક્ષમાંથી ચતુર્દશીનો પક્ષ નીકળ્યો.' એવી વાત અમારા સાંભળવામાં આવી નથી.
માટે જ અવિચ્છિન્ન એવું તીર્થ વિદ્યમાન હોયે છતે તેમાંથી નીકળેલો પૂર્ણિમાનો પક્ષ’ તીર્થ બાહ્ય જ છે. ગાથાર્થ : ॥૨॥
તથા ખરતરની ઉત્પત્તિ પણ વિક્રમ સંવત ૧૨૦૪ના વર્ષમાં ‘‘સ્ત્રીઓ જિનપૂજા ન કરી શકે’' તેવી જિનપૂજા ઉત્થાપક માન્યતા સ્થાપન કરનાર જિનદત્ત નામના આચાર્યથી થઈ. ત્યાં પણ જિનદત્તસૂરિને આ રીતે પૂછવું કે હે ખરતર!....વગેરે પ્રશ્નોત્તરવાલી પૂર્વે કહેલી યુક્તિઓ જાણવી.
વળી આચંલિકો, સાર્ધપૂર્ણિમાવાલા અને આગમિક નામના કુપક્ષો છે તે પૂર્ણિમાના મૂળવાલા જ છે. તે વાત, પોતપોતાના નામના વિશ્રામમાં આગળ કહેવાશે. તે પૂર્ણિમાનો પક્ષ તીર્થ બાહ્ય સિદ્ધ થતાં તે બધાં પક્ષો તીર્થ બાહ્ય જ જાણવા. છ કુંપાક્ષિકો જીર્ણ-જુના છે' એમ લોકોમાં પ્રસિદ્ધ છે.
હવે નવા નીકળેલા ચાર પક્ષોમાંથી લુંપાકમત, વિ. સં. ૧૫૦૮ ના વર્ષમાં લુંપકલોંકા નામના લહીયાની પ્રરૂપણાને આશ્રીને પ્રવૃત્ત થયો. અને તેની પ્રરૂપણા ‘જિનપ્રતિમાની નિષેધ'ના મૂલવાળી છે. વળી તેના મતના વેષધારીઓની વિ. સં. ૧૫૩૩ ના વર્ષમાં સીરોહી ગામની નજીક અરઘટટ ગામના રહેવાસી પોરવાલ જ્ઞાતીના ‘ભાણા' નામની વ્યક્તિથી શરુઆત થઈ. આ લોકા નામના મતની ઉત્પત્તિ તે જ નામના—લોંકા નામના આઠમા વિશ્રામમાં વિસ્તારથી કહેવાશે.
વળી આ લોંકાનો મત તીર્થ બાહ્ય છે તેમ બાળક-ગોવાળ અને સ્ત્રીઓને પણ પ્રતીત જ છે. ।।૭।। એ પ્રમાણે કડુમતિ (કડવામતી)-બીજામતિ અને પાર્શ્વચંદ્ર પોતપોતાના નામથી મત કાઢનારા જાણવા. ઉપલક્ષણથી બીજા પણ ઉપધાન વગેરેનો અપલાપ કરનારા પણ તેવા પ્રકારના જ જાણવા. તેથી તે દશેય કુમતો તીર્થ કહેવાય નહિં. ૧૦ગા
આ દશે મતો પણ તીર્થંકરના મૂલવાળા નથી પરંતુ મારવાડની ભૂમિમાં દેખાતા પાણીના જેવા (ઝાંઝવાના જલ જેવા) હોવાથી તીર્થાભાસ' છે અને તેથી તેઓ તીર્થ બાહ્ય છે.
વાદી પ્રશ્ન કરે છે કે–તો પછી ખરેખર તપાગચ્છ પણ વિ. ૧૨૮૫ના વર્ષમાં શ્રી જગચંદ્રસૂરિથી થયો તો તે પણ તમારી કહેલી યુક્તિથી તીર્થ કેમ કહેવાય? તો તેના જવાબમાં કહીએ
