Page Text
________________
૨૬ ર છે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ એવા તેના માર્ગના ઉચ્છેદનના અભિપ્રાય વડે કરીને તેના સમુદાયને તેવા પ્રકારનો હિતોપદેશ દેવા આદિવડે કરીને પોતાની નિશ્રાએ જ પ્રવર્તાવે!! કારણ કે સંવિગ્નનો આવો આચાર હોવાથી. અને જો એ પ્રમાણે ન કરે અને ઉપેક્ષા આદિ કરે તો સંવિગ્ન કે સંવિગ્ન પાક્ષિકની સંસાર વૃદ્ધિ (પોતાની) લઘુતા આદિ ઘણાં દોષોની પ્રાપ્તિ થાય છે.
હવે બીજી વાત તે દેવભદ્રાચાર્ય, તેના (ખરતરના) સમુદાયને સંમત હતાં કે અસંમત હતા? જો સંમત હતા એમ કહો તો તેવા પ્રકારના વિધિસંઘ સ્થાપનાને સન્મુખ થયેલા નિરવદ્ય એવા ઉપદેશદાન કરવાવડે કરીને ધર્મમાર્ગમાં વાળી શકવા સમર્થ હતા તો તે દેવભદ્રાચાર્યવડે કરીને જિનવલ્લભને કેમ તેવા ધર્મમાર્ગે પાછો વાળ્યો નહિ? જો દેવભદ્રાચાર્ય, એ ગણને સંમત નહોતા એમ કહેતા હો તો તેનો–દેવભદ્રાચાર્યનો શિષ્ય સોમચંદ્ર (જિનદત્ત) તે સમુદાયને કેવી રીતે સંમત થઈ ગયો? આ બધી વાતને અંતરવૃત્તિએ મોટી વિચારણા કરવા જેવી છે. ખરેખર પ્રયોજન સિવાય મૂર્ખ પણ પ્રવૃત્તિ કરતો નથી એ ન્યાય હોવાથી કોઈક એવા વિશેષ પ્રયોજન વડે કરીને જ દેવભદ્રસૂરિની આ પ્રમાણેની પ્રવૃત્તિ આદરપૂર્વક થયેલી છે.
હવે વાદી પ્રશ્ન કરે છે કે સંવિગ્ન-શિરોમણિ એવા શ્રી અભયદેવસૂરિમહારાજે પોતાના અંત સમયે પ્રસન્નચંદ્રાચાર્યને એકાંતમાં કહ્યું કે “યોગ્ય હોવા છતાં પણ જિનવલ્લભ ચૈત્યવાસીનો શિષ્ય હોવાથી ગચ્છ સંમત ન થાય. અને તેથી કરીને મારી પાટે સ્થાપવા માટે હું શક્તિમાન થયો નથી. પરંતુ તમારે મારી પાટે તેને સ્થાપવો' ઇત્યાદિ પૂર્વે કહેલા પ્રકારવડે કરીને શ્રી અભયદેવસૂરિનું વચન જ આ કાર્યમાં પ્રયોજનરૂપ છે. પછી બીજા વિચારો કરવાથી શું?” એમ જો પૂછતાં હો તો આ વાતમાં જ મોટી વિચારણાનો સંભવ છે. તે આ પ્રમાણે—
જો કે ખરતરવડે કરીને વાતની સંગતિ ઘડવાને માટે આ “કર્ણજાપ” કલ્પેલો છે. અને તે કર્ણજાપ સાબવડે કરીને કાન સાંધવારૂપ હોવાથી અકિંચિત્કર જ છે. અને તે વિદ્વાન પર્ષદાને વિષે અવ્યક્ત શબ્દવડે કરીને પણ બોલવા જેવો નથી. તેમાં યુક્તિ એ છે કે અભયદેવસૂરિવડે કરીને ખાનગીમાં પ્રસન્નચંદ્રાચાર્યને કહેવાયું. અને પ્રસન્નચંદ્રાચાર્ય દેવભદ્રને જણાવ્યું.' ઇત્યાદિ બધી વાતો સોગંદ ખાઈને ખાત્રી કરાવવા જેવી છે. આ વાતના વિષયમાં બીજા કોઈપણ સાક્ષીનો અભાવ હોવાથી દિવ્ય કરવાપૂર્વક જ ખાત્રી ઉત્પન્ન કરાવી શકાય તેમ છે. બીજાને પ્રતીતિ કરાવી શકાય તેમ છે.
ક્યારેક કોઈક વાત સાક્ષીનો અભાવ હોય તો પણ જો તે વાત યુક્તિસંગત હોય તો વિશ્વાસપાત્ર બને છે. અને આ વાત યુક્તિવડે કરીને વિચારતાં આળ જાળ=કલ્પનામાત્ર જેવી છે. અને તે વિચારણા આ રીતે છે.
જો ચૈત્યવાસીનો શિષ્ય હોવાના કારણે અભયદેવસૂરિ મહારાજે પોતાના હાથે પાટપર સ્થાપના કર્યો હોત તો ગચ્છ સંમત ન થાત. તો તેવી જ રીતનો ચિત્યવાસીનો શિષ્યો હોવા છતાં પણ તે અભયદેવસૂરિના વચનવડે કરીને પ્રસન્નચંદ્રાચાર્યસૂરિવડે કરીને સ્થપાયેલો તે સોમચંદ્ર ગચ્છને સંમત કેવી રીતે થાત? વળી પરંપરાએ અભયદેવસૂરિના વચનોની ઉદ્ભાવના કરવી તે પણ અકિંચિત્કર
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |