________________
૧૧૨
કુંપક્ષકૌશિકસહસ્રકિરણાનુવાદ
पज्जाओऽवि पमाणं, पवट्टमाणो हु न उण इअरोवि । सिंहासणे निसण्णो, धम्मकहं कहइ जह अरिहा ॥५३॥
પ્રતિક્ષણે થવાવાલી વસ્તુઓનો સ્વભાવ, તે પણ વર્તમાનકાલવર્તિ હોય તે જ વ્યવહારવિષયી બની શકે છે. નહિં કે અતીત કે અનાગત કાલના તેવા સ્વભાવવાળા પદાર્થો વર્તમાન કાલના વ્યવહાર વિષયી બનતાં નથી. કારણ કે નાશ પામેલા અને નહિં ઉત્પન્ન થયેલા અથવા ભવિષ્યકાલમાં થનારો ઇન્દ્રનો પર્યાય સાંપ્રત કાલના ગોવાળિયામાં ઇન્દ્રપણાનો વ્યવહાર કરી શકાય નહિં. કારણ કે સાંપ્રતકાલમાં ગોવાળિયામાં ઇન્દ્રનું કાર્ય કરવાનો સંભવ ન હોવાથી : જો આ પ્રમાણે ન કબુલીએ તો દેવ આદિની ગતિમાંથી આવેલા અને મનુષ્ય થયેલા આત્માઓને ચારિત્રની અપ્રાપ્તિ સંભવે. કારણ કે દેવ આદિના ભવમાં વિરતિના પરિણામનો અસંભવ હોવાથી અને એથી જ કરીને વર્તમાનમાં જે પર્યાય હોય તે જ વ્યવહારનો વિષય બને છે.' તેની ઉપર દૃષ્ટાંત આપે છે.
જેવી રીતે સુવર્ણ અને રત્નજડિત એવા સિંહાસન પર બેઠેલા તીર્થંકર ભગવંત ધર્મકથા કહે છે. આનો ભાવ એ છે કે જેવી રીતે વર્તમાનકાલના પર્યાયની અપેક્ષીને સુવર્ણ આદિના સિંહાસન પર બેઠેલા ભગવાન! ભૂતકાળમાં તે પુદ્ગલો ગમે તે પર્યાયને પામ્યા હોય પણ વર્તમાનકાલે તો સુવર્ણ અને રત્નરૂપે પરિણમેલ છે. તેવી રીતે વર્તમાનકાલીન પર્યાયને આશ્રીને શાલિ આદિનું ભોજન પણ કરે. કારણ કે બન્નેમાં યુક્તિનું તુલ્યપણું છે.
હવે કહે છે કે મનુષ્યોને ઉચિત એવા કુત્સિત કવલના ભોજનને વિષે કેવલીઓ પણ સામાન્ય મનુષ્યોની સરખા થઈ જશે. તે મારા ચિત્તમાં સારું નથી લાગતું. એમ જો કહેતો હોય તો તીર્થંકરનો બીજા સામાન્ય માણસોની જેમ જન્મ આદિની વિધિ પણ તારે સ્વીકાર્ય નહિં થાય. કારણ કે ભોજનની અપેક્ષાએ સ્ત્રીઓની કુક્ષિમાં જે ઉત્પન્ન થવું તે તો અતિ કુત્સનીયપણું હોવાથી. એથી કરીને તારો વિકલ્પ અનલ્પ પાપથી ભરેલો છે. માટે વિસ્તારથી સર્યું | ગાથાર્થ-૫૩ ।। કેવલી ભુક્તિ પ્રકરણ પૂરું થયું.
હવે આવા પ્રકારનો દિગંબરનો મત, વૃદ્ધિ કેવી રીતે પામ્યો? એ જાણવા માટે ગાથા કહે છે. सिवभूइप्पभवमयं एअं कालाणुभावओ वुड्ढं ।
’
મૂઢાળ પુરાાંતિષ,
મંતિŔ-નંતમવદે॥૪॥
હમણા જ અનંતર લેશમાત્રથી બતાવેલ અને શિવભૂતિથી ઉત્પન્ન થયેલ દિગંબર મત, મહાવીરસ્વામીના જન્મ નક્ષત્ર ઉપર સંક્રાન્ત થયેલા ભસ્મગ્રહથી કુપિત થયેલા એવા કલિકાલના પ્રભાવથી અને ધણાં માણસોનો ડુબવાનો સ્વભાવ હોવાથી વૃદ્ધિને પામ્યો.
તેના મતમાં રહેનારા મૂઢ આત્માઓ ‘‘આ દિગંબર મત પૂરાતન છે. જૂનો છે.'' એટલે શ્વેતાંબરોથી પહેલા આ નીકળેલો છે. એવા ભ્રમને ઉત્પન્ન કરનારો હોઈ પોતાને અને તે મતવાળા પરને અનંત ભવનું કારણ થાય છે । ગાથાર્થ-૫૪ ॥ .
