Page Text
________________
૧૩૨ ૮
કુપક્ષકૌશિકસહસ્રકિરણાનુવાદ
અનુપલબ્ધિના સ્વીકારમાં સસલાના શીંગડાને સ્વીકારવાલી આપત્તિ પણ આવશે. હવે ‘નામ માત્ર વડે કરીને પ્રતિષ્ઠા સિદ્ધાંતમાં મળે છે.' જેથી કહ્યું છે કેनिअदव्यमपुब्वजिनिंद – भवणजिणबिंबवरपइट्टासु;
विअरइ य पत्थपुत्थय, सुतित्थतित्थयरपूआसु ॥ ३॥ भक्तप्रकीर्णक
એટલે ‘‘અપૂર્વ એવું જિનેશ્વર ભગવંતનું મંદિર, જિનપ્રતિમા અને તેની પ્રતિષ્ઠા, પ્રશસ્ત પુસ્તક, સારા તીર્થ, અને તીર્થંકર પ્રભુની પૂજામાં પોતાનું દ્રવ્ય વાપરે'' એ પ્રમાણે ભક્તપરિજ્ઞા પયન્નામાં કહેલું છે. એ પ્રમાણે હોય તો નામમાત્ર વડે જ પ્રતિષ્ઠાની શ્રદ્ધા રાખ. પરંતુ વેદિકા બનાવવી, જવારા કરવા, અઢાર સ્નાત્ર આદિ વિધિ પણ' કોઈ ઠેકાણે આગમમાં મલતી ન હોવાથીઃ, એ બધી વિધિ ‘પ્રતિષ્ઠા કલ્પમાં' મળે છે, એમ જો કહેતો હોય તો વાદવિવાદથી સર્યું. તેથી કરીને તે જ પ્રતિષ્ઠાકલ્પને વિષે સૂરિ મહારાજના-છ કાર્યો કહેલાં છે. એ પ્રમાણે કહેલી યુક્તિ વડે કરીને શ્રાવક ધર્મની અંતર્ભૂત એવી પ્રતિષ્ઠાનું સાધુસાપેક્ષપણું સિદ્ધ થયે છતે કોઈ પણ જાતનું અટિત નથી. જેથી કરીને જેમ શ્રાવક ધર્મમાં પણ સમ્યકત્વ મૂળ બાવ્રતના ઉચ્ચારમાં અને શ્રાવકની પડિમા આદિના ઉચ્ચારમાં ‘અહમ્નું ભંતે' ઇત્યાદિ પાઠ ઉચ્ચરાવવાપૂર્વક વાસક્ષેપ આદિનું કાર્ય સાધુષ્કૃત્ય છે. અને સંઘભક્તિ આદિ જે કરવું તે શ્રાવકનૃત્ય છે. તેવી રીતે પ્રતિષ્ઠામાં પણ ‘સ્તુતિ બોલવી. મંત્રન્યાસ કરવો’ આદિ છ કાર્યો આચાર્યસંબંધીના છે. અને બાકીનું બધું દ્રવ્યના વ્યય કરવા આદિથી સાધ્ય અને સચિત્ત એવા જલ-ફૂલ-પુષ્પ આદિથી સાધ્યકાર્ય એ શ્રાવકનું કર્તવ્ય છે.
તેવી રીતે એક જ પ્રતિષ્ઠાના કાર્યમાં કેટલાક અંશમાં સાધુના કૃત્યપણાવડે કરીને સાધુધર્માન્તર્ભૂતપણું છે. અને કોઈક અંશમાં શ્રાવકકૃત્યપણાવડે કરીને શ્રાવકધર્માન્તર્ભૂતપણું છે.'' એથી કરીને બન્નેમાં કોઈ જાતનો વિરોધ નથી.
હવે ‘સાધુષ્કૃત્યપણાવડે કરીને સિદ્ધ એવા પ્રતિષ્ઠાકૃત્યમાં પણ તેના અભાવમાં એટલે શ્રાવક કૃત્યનો અભાવ સિદ્ધ થતો હોવાથી એક કાર્યની અંદર ઉભય સ્વભાવપણું કેવી રીતે સંભવે?' એવી પણ શંકા ન કરવી. જેમ એક જ પુત્રની અંદર માતાના પુત્રપણું તેમજ પિતાનું પુત્રપણું છે કે નહિં? અધ્યક્ષ સિદ્ધ વાત છે. અને એથી જ કરીને ઋષભદેવસ્વામીના નાભેય અને મારુદેવ એમ બન્ને નામ અધ્યક્ષસિદ્ધ છે. અર્થાત્ બન્ને અવિરુદ્ધ નામ છે.
હવે વાદી પ્રશ્ન કરે છે કે જ્યારે કોઈ આત્મા આચાર્ય આદિની સામગ્રીના અભાવે તીર્થંકરની સન્મુખ થઈને અથવા તીર્થંકરની પ્રતિમાને આગળ કરીને કંઈક વ્રત આદિનો સ્વીકાર શ્રાવક કરે અથવા શાસનદેવતાએ આપેલા લિંગનો (સાધુવેશનો) સ્વીકાર કરીને, પ્રત્યેક બુદ્ધ આદિ ચારિત્રનો સ્વીકાર કરે છે ત્યાં વાસક્ષેપ આદિ સૂરિષ્કૃત્ય કેવી રીતે થાય?'' એમ જો કહેતો હોય તો—તારી વાત બરાબર છે. સાંભળ! આચાર્ય આદિના અભાવે કારણવશથી પોતે જ વ્રતાદિનો સ્વીકાર કરનારો શ્રાવક પરલોકનો આરાધક બને છે. પરંતુ તેથી શાસનપ્રવૃત્તિ તો ન જ ચાલે. તે શાસન પ્રવૃત્તિ તો આગમોક્ત સૂરિ સાપેક્ષ હોવાથી.
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |