________________
૬૪
કુપક્ષકૌશિકસહસ્રકિરણાનુવાદ
કાલમાં ઉત્પન્ન થયા છતાં પણ શ્રી પાર્શ્વનાથપ્રભુ સર્વજનોને વિષે આદેય નામવાલા હતાં (તેવી રીતે ૠષભાદિ પ્રભુઓ નહોતા) એવી રીતે વજસ્વામી આદિની અપેક્ષાએ કરીને મહાવીર સ્વામીના જન્મનક્ષત્રપર સંક્રાંત થયેલ ભસ્મરાશિના માહાત્મ્યથી કુનૃપતિ અને કુપાક્ષિકોની બહુલતાવાલા કાલમાં ઉત્પન્ન થયેલા હોવા છતાં પણ શ્રી હીરવિજયસૂરિ જેવી રીતે માહાત્મ્યને ભજવાવાળા હતા, તેવી રીતે વજસ્વામી આદિઓ ન હતા, આ વાત વર્ણનમાત્ર નથી. કિંતુ પારમાર્થિક છે એ બતાવવાને માટે વિશેષણ દ્વારા હેતુ જણાવે છે.
–
કેવા પ્રકારના હીરવિજય સુગુરુવાર હતા? તો કહે છે કે નિત્રશીતપક્ષે ચિત્ર એટલે = આશ્ચર્ય જેમ થાય તેવી રીતના કુપાક્ષિક મુખ્યોએ પણ પોતાના કુપક્ષનો પરિત્યાગ કરવા પૂર્વક સિત કહેતાં શ્વેત-શુદ્ધ એવો પક્ષ અંગીકાર કર્યો છે જેમના વારામાં-સમયમાં એવા. આનો ભાવ એ છે કેકુપાક્ષિકોના મુખ્ય અગ્રેસર એવા અને પરિવારથી યુક્ત એવા લોંકામતી ૠષિ મેઘજી આદિએ નગરને વિષે શ્રેષ્ઠ એવા અમદાવાદમાં બધા રાજાઓમાં મુખ્ય એવા મુદ્ગલાધિપતિ શ્રી અકબરની સાક્ષીએ મહા મહોત્સવપૂર્વક પ્રવ્રજ્યા આદિને સ્વીકારી, તેવી રીતનું કાર્ય પ્રાચીન આચાર્યોના રાજ્યમાં બન્યું નથી.
જો કે કોઈક કુપાક્ષિક, ક્યારેક પ્રવ્રજ્યાદિકને સ્વીકારતો જોયો છે અને સાંભળ્યો છે, પરંતુ તેના નાયકો એવી રીતે દીક્ષા લે તે તો હીરસૂરિ મ. ના રાજ્યમાં જ બન્યું છે, એ આશ્ચર્ય છે. આવું આશ્ચર્ય પણ ક્યાંથી થયું? એના માટે વિશેષણ દ્વારા હેતુ જણાવે છે.
કેવા લક્ષણવાળા શ્રી પૂજ્યના વારામાં (સમયમાં) તો કહે છે કે ગુêવતપૂર્બોવેનુ=મોટું =વૈવત=ભાગ્ય તે ગુજૈવત તે ગુરુદૈવતના = મોટા ભાગ્યના પૂર્ણ ઉદયે. એટલે કે-તીર્થંકરનામ કર્મના ઉદયની જેમ પૂર્વજન્મમાં ઉપાર્જિત કરેલી શુભ પ્રકૃતિના વિપાકનો અનુભવ છે જેમાં એવા મોટા ભાગ્યનો પૂર્ણ ઉદય થયે છતે. આ મોટા ભાગ્યનો ઉદય કેવળ ગુરુનો જ નહિં; પરંતુ તેમના ભક્તજનોને પણ હતો. તે આ પ્રમાણે ગુરુપક્ષેઃ-ગુરુ મહારાજનો તેવા પ્રકારનો પુણ્યવિપાકનો ઉદય વર્તતો ન હોય તો કુપાક્ષિક અને કુરૃપથી વ્યાકુલ(વ્યાપ્ત) એવા કાલને વિષે પણ શ્રી ખંભાતમાં પ્રભાવના દ્વારાએ કરીને કોટિ સંખ્યાના દ્રવ્યોનો વ્યય સંભવે ખરો? ન જ સંભવે, તેમના ચરણ વિન્યાસે-પગ મૂકવામાં દરેક ડગલે રુપાનાણું અને સોનામહોરો મૂકવાનું અને મોતીના સાથીયા આદિ રચવાવડે કરીને તીર્થંકરની જેમ પૂજાનો ઉદય પણ સંભવે નહિં.
હવે તેમના ભક્તપક્ષમાં જણાવે છે કેઃ
તેવા પ્રકારના કાલને વિષે પણ વિધાતાએ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર આ ત્રણેનો પિંડ કરીને જાણે એક મૂર્તિ બનાવેલી હોય એવા તે હીરવિજયસૂરિ ગુરુના ભક્ત શ્રાવકોમાં પણ પૂર્વજન્મોપાર્જિત શુભકર્મની પ્રેરણા વડે કરીને તેમજ ભાવિકાલમાં તેવા પ્રકારની ભવિતવ્યતાના વશે કરીને તેવા પ્રકારનો ભક્તિ ઉલ્લાસ સંભવે. ઉપદેશપદમાં કહ્યું છે કે :
: