________________
૬૮ ૪
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ સુધર્માસ્વામીના ગુરુ થયા કે નહિં? તો એવી રીતે આ બધા પણ થાય તો એમાં શું દોષ છે?'
જો એમ કહેતો હોય તો બોલીશ નહિ. જો મહાવીરસ્વામીનું દ્રષ્ટાંત લઈશ, તો શિવભૂતિ આદિમાં દેવત્વની આપત્તિ આવશે. કારણ કે જે જે દેવ છે તે કોઈના પણ શિષ્ય હોતા નથી. શિષ્યત્વના અભાવના અવિનાભાવિએ જ દેવપણું હોય છે. શિષ્યત્વના અભાવવાળા જ દેવ થઈ શકે એ પ્રમાણે દેવનું લક્ષણ હોવાથી.
વાદિ શંકા કરે છે કે “જો આમ છે તો આ દશે કુપાક્ષિક મતો પ્રવર્તાવનારા આત્માઓનું દેવપણું જ હો.” એમ જો કહેતો હોય તો લાંબો કાળ જીવ: કારણ કે જૈન શાસનને વિષે દરેક ઉત્સર્પિણી આદિમાં દેવત્વરૂપે પ્રતીત એવાં-૨૪-તીર્થકર જ થાય છે. અને તે આ અવસર્પિણીમાં
ઋષભદેવથી માંડીને મહાવીર સુધીમાં-૨૪-થઈ ગયેલા જ છે. અને એથી કરીને આ તો તેથી અધિક પાક્યા! અને તે કારણથી તો તેઓ પ્રવચનબાહ્ય પોતે જ છે. એમ જાતે સિદ્ધ થયું. અમારે જે સિદ્ધ કરવું છે તે કોટિમાં તેઓ પોતાની જાતેજ પણ આવી ગયા.
વળી મારા જેવા મિત્રના વચનદ્વારાએ કરીને સુધર્માસ્વામીના અપત્યો તરીકે પોતાના આત્માને જણાવતાં તે કુપાક્ષિકોને તારે નિવારવા-રોકાવો. કારણ કે એ રીતે બોલતાં એવા તે લોકોના સ્વરૂપની જ હાનિનો સંભવ છે. એક બાજુ “મારી માતા છે એમ કહેવું અને બીજી બાજુ તેને “વાંઝણી' કહેવી. એની .જેમ એક બાજુ પોતાનું સુધર્માસ્વામીના અપત્યપણું જણાવવું અને બીજી બાજુ સ્વતંત્ર મતપ્રતિપાદનપણાને જણાવવું. એ પ્રમાણે પરસ્પર વિરોધ હોવાથી :
“શ્રી મહાવીરદેવે કોઈપણ દેવનો કે ગુરુનો અપત્ય છું.” એવું જણાવ્યું નથી. ઈત્યાદિ યુક્તિઓ વડે વિચારતાં શિવભૂતિ આદિનું ગુરુપણું અને તેના સંતાનીયા કૌડિન્ય આદિનું શિષ્યપણું છિન્નભિન્ન જ થાય છે. કારણ કે તે પોતાના આત્માને સુધર્મા સ્વામીના શિષ્ય તરીકે જણાવતાં હોવાથી નથી તો તીર્થકર કે નથી તો ગુરુ. કારણ કે ગુરુપરતંત્રના અભાવ વડે કરીને જ નવીન મતનું પ્રગટ કરવા પણું હોવાથી. તે કોઈના પણ શિષ્યપણાનો અભાવ હોવાથી જે તેઓનો પરસ્પર ગુરુ શિષ્યત્વનો વ્યવહાર દેખાય છે તે મમ ચિકામાં મૃગજલ જેવી-મૃગજલને વિષે-ઝાંઝવાના જલમાં જેમ જલનો વ્યવહાર થાય છે તેમ આ વ્યવહાર આભાસરૂપ જ જાણવો.
અને એથી જ કરીને આગમની અંદર કહેલું છે કે આ સાત પ્રવચન નિન્ડવોના ધર્માચાર્ય થયા. તે જમાલી આદિ. શાનાં સૂત્ર-૬૭-૪૧કારણ કે તેના મતના મૂળકર્તા તે તે હોવાથી. તાત્ત્વિક રીતે દેવના આભાસપણામાં પણ ગુરુના આભાસવડે કરીને લોકમાં ગુરુ શિષ્યનો વ્યવહાર હોવાથી.
વાદિ પ્રશ્ન કરે છે કે “બોટિક-દિગંબર આદિ અને પાશચંદ્ર સુધીના મતાકર્ષકો તે સ્વતીર્થિક છે કે અન્ય તીર્થિક છે? અથવા તો કોઈ બીજી રીતે છે?' જો એમ પૂછતો હોય તો કહીયે છીએ. ઉત્સુત્રોની પ્રરૂપણા કરવાવડે કરીને તીર્થ બાહ્ય હોવાથી આ બધા સ્વતીર્થિકો નથી. સ્થાનાંગ સૂત્રમાં કહેલું છે કે :