________________
૪૦ %
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ વિકલ્પ કરવો તે પરમધર્મ છે. ઉત્કૃષ્ટ ધર્મ છે એમ જાણવું. એથી જ કરીને નંદીસૂત્રમાં કહ્યું છે કે –
"निबुइपहसासणयं, जयइ सया सब्वभावदेसणयं।
યુસમયમયનાસગાં, નિલિવરવીરસરા (નંતી–૨૨) | નિવૃત્તિ-મોક્ષપદને સાધી આપનાર એવું, સર્વભાવને બતાવનારું એવું, કુસમય-કુપાક્ષિકના મતનો નાશ કરનારું એવું જિનેશ્વર ભગવંત મહાવીરદેવનું શાસન સદા જયવંતુ વર્તે છે.” ઇત્યાદિ વચનો વડે કરીને પ્રવચનની રક્ષા સંબંધીનો આશીર્વાદ પણ છે. એ પ્રમાણે ગાથાર્થ-૪૭.
હવે તીર્થની હાનિ અને કુપાલિકોની હાનિને ઇચ્છનારાઓની વચ્ચે જે પરસ્પર મોટું અંતર છે તે વાત દષ્ટાંત દ્વારા જણાવે છે.
किं धिजाइज्झाणं, सरिसं हरिएसि जक्खझाणेण।
असुईलित्तो पाओ, चंदणलित्तेण किं सरिसो ?॥४४॥
શું બ્રાહ્મણકુમારોનું ધ્યાન, હરિકેશિ સાધુની વૈયાવચ્ચ કરનારા હિંદુકયક્ષના ધ્યાનની જેવું થાય ખરું? ન જ થાય. કારણ કે બ્રાહ્મણકુમારોનું ધ્યાન, મુનિને હણી નાંખવા સંબંધીનું છે. ત્યારે યક્ષનું ધ્યાન તો કુમારોને હણવામાં પણ મુનિના રક્ષણપૂર્વક વૈયાવચ્ચ વિષયકનું ધ્યાન છે. નહિ કે તે હિંદુકયક્ષનું ધ્યાન રાગદ્વેષજનિત ઉત્પન્ન થયેલું છે. ઉત્તરાધ્યયન આગમમાં કહ્યું છે કે
पुलिं च इण्डिं च अणागयं च, मणप्पदोसो न मे अत्थि कोई। जक्खा हु वेआवडियं करिति, तम्हाउ एए निहया कुमारा ॥१॥
રૂત્તિ થી ૩. (૨૬-૬) પૂર્વે પણ-હમણાં પણ અને ભવિષ્યકાલમાં પણ મને કોઈ ઉપર મનપ્રદ્વેષ નથી. આ યક્ષો વૈયાવચ્ચ કરી રહ્યાં છે અને તે યક્ષોએ તમારા કુમારોને હણ્યાં છે.'
વૈયાવચ્ચ કરવી તે તો મહાનિર્જરાનો હેતુ છે. એ વાત અમે આગળ જણાવીશું. તેથી કરીને હણવાના અભિપ્રાયની સામ્યતા હોવા છતાં પણ બ્રાહ્મણકુમારો અને યક્ષના ધ્યાનમાં મોટું અંતર છે. એ પ્રમાણે કુપાક્ષિકોનું ધ્યાન તીર્થના ઉચ્છેદના વિષયનું છે અને અમારું ધ્યાન તો તીર્થના રોગતુલ્ય કુપાક્ષિકના પક્ષના ઉચ્છેદન વિષયી છે. ઉચ્છેદન અંગેના ધ્યાનની સામ્યતા હોવા છતાં પણ એકનું ધ્યાન ધર્મધ્યાનરૂપે છે અને બીજાનું ધ્યાન રૌદ્રધ્યાનરૂપ છે. હવે આ વાતમાં બીજું દૃષ્ટાંત આપે છે.
વિષ્ટા આદિ વડે ખરડાયેલો પગ, શું ચંદન આદિથી ખરડાયેલા પગની સાથે આવે ખરો? નહિ જ. એ પ્રમાણે ખરડાવવાનું કામ સરખું હોવા છતાં પણ અશુચિથી ખરડાયેલો પગ પાણીથી ધોયા પછી જ શુભ અનુષ્ઠાનની પ્રવૃત્તિનાં કારણરૂપ થાય છે. અને ચંદનથી ખરડાયેલો પગ તો સ્વભાવે જ શુભાનુષ્ઠાનમાં વિશેષથી સારો છે.
