________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
» ૪૧ એ પ્રમાણે તીર્થના ઉચ્છેદનું જે ધ્યાન છે તે વિષ્ટાતુલ્ય છે અને કુપાક્ષિકોના પક્ષના ઉચ્છેદનું જે ધ્યાન છે તે સુખડથી ખરડાયેલા પગ જેવું છે.
એ પ્રમાણે વિમલ વાહન રાજાનું ધ્યાન વિષ્ટા જેવું છે અને સુમંગલ સાધુનું ધ્યાન ચંદનલેપ સરખું છે' ઇત્યાદિ પોતે જ પોતાની બુદ્ધિએ સમજી લેવાનું. આવા પ્રકારનું જે ધ્યાન છે તે જીવની યોગ્યતા વડે જ આવી પડે છે. જેમ કે આહારસંબંધીના ધ્યાનની સામ્યતા હોય તો પણ જે હંસ છે તે કમલના પાંદડાં જ ખાય છે અને કાગડો વિષ્ટાના આહારને જ ખાય છે. તેવી રીતે તીર્થ અને કુપાક્ષિકોના જીવની યોગ્યતા પ્રમાણે ધ્યાનનું સ્વરૂપ છે એમ જાણવું. || ગાથા-૪૪ . હવે ઉપસંહાર કરતાં જ પહેલાં તીર્થસ્વરૂપની પ્રરૂપણા કરવામાં હેતુ કહે છે.
एवं तित्थसरूवं, परूविअं तं पसंगओ पढमं। जं जउ भणिउं सक्का, कुवक्खिआ बाहिरा समुहं ॥४५॥ .
“પદ્ધગિજુનાગ ” એ ૯મી ગાથામાં જણાવેલાં તે કુપાક્ષિકોમાંથી કેટલાક તીર્થમાંથી નીકલ્યા હોવાથી તીર્થના સ્વરૂપના નિરૂપણ પ્રસંગે વર્ણવેલું હતું અને તેથી કરીને પહેલાં “તીર્થ' નું સ્વરૂપ જણાવ્યું. જેથી કરીને રવવવ આદિ ગાથામાં જણાવેલાં કુપાક્ષિકોને તીર્થ બાહ્ય કહી શકવાને સમર્થ થઈ શકીએ છીએ, તીર્થના સ્વરૂપને જાણ્યા સિવાય કપાલિકો તીર્થ બાહ્ય છે” એમ કેમ કહી શકાય? એટલે એ કારણથી પ્રયોજનપૂર્વક તીર્થના સ્વરૂપનું નિરૂપણ કરવું તે પ્રયોજન છે. ગાથા ૪પા હવે પ્રકારાન્તરે કરીને પણ તીર્થસ્વરૂપ બતાવવા માટે તેનો ઉપક્રમ-આરંભ કરીએ છીએ.
इहमहकुपक्खपक्खं, अब्भासवसेण मुणिअ परिचयती। तह तित्थासयणंपि अ कुजा विष्णुत्ति बुद्धीए॥४६॥ जुत्तिपयारं किंची, · दंसेमो जेण दीवरूवेण। तित्थातित्थसरूवं, फुडं सिआ थूलमईणोऽवि॥४७॥ तेणं कत्थवि अंसे, पुणोवि भणणंपि दीसए इहयं ।
न य पुणरुत्तदोसो, चिंतेअब्बो जमभासो॥४८॥
આ “કુપક્ષકૌશિક સહસ્ત્રકિરણ” નામના ગ્રંથમાં હવે કુપક્ષના અભ્યાસના વશ વડે કરીને એટલે કે વારંવાર તેનો અભ્યાસ અને તેના સ્વરૂપના શ્રવણ કરવા વડે કરીને, સમ્યક્ઝકારે તેની આલોચના કરીને તે કુપાલિકોનો ત્યાગ કરો. વારંવાર સાંભળવાનું શું કામ છે? તો કહે છે કે એક વખત સાંભળીને જલ્દી તેના ત્યાગનો સંભવ ઓછો હોવાથી અને કદાચ સંભવ હોય તો પણ તે
