Page Text
________________
૧૩૪ જે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ કલ્યાણપ્રકરણ-ઉપમિતિભવપ્રપંચા-આદિ સંબંધીના વચનો કુપાક્ષિક તિલક એવા તિલકાચાર્યવડે કરીને પોતાની મતિએ વિકલ્પેલા પ્રતિષ્ઠાકલ્પમાં ભોળા માણસોને ભ્રાંતિના કારક એવા જે વાક્યો લખ્યા છે તે બધાય દૂર કર્યા જાણવા. કારણ કે આગળ કહી ગયેલી યુક્તિનું બધે અવતરણ થતું હોવાથી. અને વળી બીજા અભિપ્રાય કરીને ચૂર્ણિ આદિને વિષે રહેલા વચનોનું અન્યથા અભિપ્રાયવાલા તિલકાચાર્યવડે કરીને જુદી રીતે વિકલ્પેલા દ્રવ્યસ્તવપણું હોવાથી અને હેતુનું અપ્રધાનભક્તિપણું છે'
એવો જે પહેલાં વિકલ્પ છે તે ચંદ્રપ્રભાચાર્યને ફાંસલારૂપ થયો જાણવો. - હવે જિન પ્રતિષ્ઠા એ અપ્રધાનધર્મ હોવાથી સાધુકૃત્ય નથી.” એવો જે ચંદ્રપ્રભાચાર્યનો વિકલ્પ છે તેમાં પણ “ધર્મને વિષે અપ્રધાનપણું' તે શું? જિનેશ્વર ભગવંતે નહિ કહેલું હોવાથી?' ઇત્યાદિ પહેલા વિકલ્પમાં ઉદ્ભવેલા વિકલ્પોરૂપી સમૂહવડે કરીને કોળીયો કરાઈ ગયેલો હોવાથી અકિંચિત્કર જ છે. (૨)
હવે “જિનપ્રતિષ્ઠા, દ્રવિણજિનભક્તિપણું હોવાથી સાધુત્ય નથી.” એ પ્રમાણેનો ત્રીજો વિકલ્પ છે તે પણ અયુક્ત જ છે. તે આ પ્રમાણે-દ્રવિણ વડે એટલે સોનામહોર આદિ ધન વડે અર્થાત્ પૈસાથી પ્રાપ્ત થતા એવા ફુલ-ફળ-માળા-સુખડ આદિ પૂજા ઉપયોગી વસ્તુનો જે સમુદાય તેના દ્વારા થતી જે જિનભક્તિ તે દ્રવિણ જિનભક્તિ. આ દ્રવિણ જિનભક્તિનો જે સદ્ભાવ તે દ્રવિણ જિનભક્તિત્વ કહેવાય. અને પ્રતિષ્ઠાકૃત્ય જે છે તેમાં દ્રવિણ જિનભક્તિપણું એ હેતુ પ્રાપ્ત થતો હોવાથી.
' હવે દ્રવિણ જિનભક્તિ હેતુ પ્રતિષ્ઠાને વિષે લઈએ તો તે શું શ્રાવક ઉચિતકૃત્ય માત્રામાં રહેલો છે? અથવા આચાર્ય ઉચિતકૃત્યમાત્રમાં રહેલો છે? અથવા તો ઉભયકૃત્યમાત્રમાં રહેલો છે?
પહેલો વિકલ્પ જો કહેતો હોય તો સિદ્ધને સાધના કરવાપણું હોવાથી બરાબર નથી. કારણ કે પ્રતિષ્ઠામાં દેશથી જે શ્રાવક ઉચિત કૃત્યો કહેલાં છે તેમાં સૂરિકૃત્યનો સ્વીકાર કરેલો નથી. અને બીજા પ્રશ્નમાં સ્તુતિ-દાન આદિ છ કૃત્યોમાં સૂરિકૃત્યપણું સિદ્ધાંતસિદ્ધ હોવાથી સૂરિકૃત્યના અભાવ સાધનમાં શબ્દમાં ચાક્ષુષની જેમ પ્રગટ બાધ છે. કારણ કે સ્તુતિદાન આદિ જે સૂરિકૃત્યો છે તેમાં દ્રવિણ–જિન ભક્તિપણાનો અભાવ છે. અને ઉભયકૃત્યવાળા ત્રીજા હેતુમાં ભાગ અસિદ્ધિ અને અંશથી બાધની, આપત્તિ છે. કારણ કે પ્રતિષ્ઠા ઉપયોગી કૃત્યમાત્રમાં વર્તતાં એવી પ્રતિષ્ઠામાં હેતુ જે કહેવોજણાવવો તે હેતુ સૂરિકૃત્યમાં નહિ હોવાથી અમૂકભાગે અસિદ્ધ કહેવાય. અને તે દ્રવિણ અંશમાં સૂરિકૃત્યનો અભાવ પણ સાધી શકાય એમ છે.
અને તેના અભાવમાં એટલે દ્રવિણ સાધ્યના અભાવમાં સાધુકૃત્યનું સિદ્ધાંતસિદ્ધપણું હોવાથી. સિદ્ધાંત સિદ્ધવસ્તુને વિષે તેનો અભાવ સાધવાને માટે અનુમાનની જે પ્રવૃત્તિ કરવી તે ખોટી હોવાથી (દ્રવિણ જિનભક્તિપણું) એ ત્રીજો વિકલ્પ પણ અકિંચિત્કરજ છે.
હવે ચોથો વિકલ્પ જે દ્રવિણધર્મપણું છે તે વિકલ્પ પણ તારી આશારૂપી વેલડીને પાંદડું પણ લાવવાને સમર્થ નથી. કારણકે તે હેતુમાં શું શ્રાવકોચિત કર્તવ્યપણું આદિપૂર્વક જણાવેલા ત્રણ વિકલ્પોરૂપી અગ્નિ જવાલાઓના સમૂહથી કોળીયો કરાઈ ગયેલા હોવાથી પાંદડું ફૂટે તેમ નથી. અને
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |