________________
૩૬૮ છે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ , તેના માટે વિશેષણ દ્વારા એ હેતુ જણાવે છે કે જેથી કરીને તે અન્યતીર્થી જે છે તે વ્યવહારપરીક્ષાબાહ્ય છે. “આ જિનેશ્વર ભગવાનના માર્ગકથિત અનુષ્ઠાનમાં પરાયણ છે કે નહિ?' એવી પરીક્ષામાં અયોગ્ય ઠરે છે. કારણ કે તેવા પ્રકારના લિંગને ધારણ કરવાવાળાઓમાં નિશ્ચયથી કાંઈક જ્ઞાનાદિરૂપ માર્ગ હોય તો પણ ઉન્માર્ગ તરીકે જિનેશ્વર ભગવંતે જણાવેલો હોવાથી. ગાથાર્થ-૧૨૯ || હવે આ વાત ઉપર દષ્ટાંત આપે છે કે--
तेणं मरीई तिदंडी, कविला इहयंपि सुद्धवयणंपि।
भासंतो दुब्भासी, भणिओ उसहेण दुहभागी॥१३०॥
જે કારણવડે કરીને અન્યતીર્થી, વ્યવહારપરિક્ષાબાહ્ય છે તે કારણથી ભરત રાજાના પુત્ર જે મરિચી ત્રિદંડી છે તે પોતાની દેશનાથી પ્રતિબોધ પામેલાને કહેતા હતા કે “સાધુ સમીપે જાવ અને મોક્ષમાર્ગના હેતુરૂપ એવા સંપૂર્ણ સાધુ ધર્મને સ્વીકારો' એ પ્રમાણે કહે છતે કપિલ બોલ્યો કે “તો પછી તે શોભન માર્ગ તમારા વડે કેમ છોડી દેવાયો?' એ પ્રમાણે કહે છતે મરિચી બોલ્યો કે શ્રમણો, ત્રિદંડથી વિરત છે, હું તેવો નથી' ઇત્યાદિ કહે છતે કપિલ ફરી વખત બોલ્યો. એમ બે વખત સાધુમાર્ગ બોલ્યા છતાં પણ “સાધુમાર્ગથી અનભિમુખ એવો આ જીવ છે.” એમ વિચારીને વિના ફલૅપિ રૂપ હે કપિલ! મારી પાસે પણ કંઈક ધર્મ વિદ્યમાન છે', એમ કહ્યું છતે તેવા પ્રકારના (સંન્યાસી) ધર્મને સ્વીકારવા તૈયાર થયેલા કપિલને દીક્ષા આપી. જો કે અહિં–
"तत्थवि मरीइनामा, आइपरिवायगो उसभनत्ता;
सज्झायझाणजुत्तो, एगंते झायइ महप्पा॥१॥ वजंति वजभीरू, बहुजीवसमाउलं जलारंभ।
होउ मम परिमिएणं जलेण हाणं च पियणं च ॥२॥ તો પણ મારિચી નામનો ઋષભનો પૌત્ર અને આદિપરિવ્રાજક એવો મહાત્મા મરિચી, સ્વાધ્યાય ધ્યાનથી યુક્ત-એકાંતે ધ્યાન ધરે છે. અને સાવદ્ય (પાપ) ભીરુ હોવાથી બહુ જીવથી સમાકુલ એવા જલના આરંભને છોડી દે છે. મારે પરિમિતજલ વડે કરીને સ્નાન અને પીવાનું હો.” ઇત્યાદિ આગમગમ્ય એવો દેશવિરતિ ધર્મ વિદ્યમાન હોવા છતાં પણ શુદ્ધ વચન બોલતા એવા તેને શ્રી ઋષભદેવપ્રભુવડે કરીને દુર્ભાષી એટલે અનુચિત બોલવાવાળો કહેવાયો. જેથી કરીને આગમમાં કહ્યું
दुब्भासिएणमिक्केण, मरीई दुक्खसायरं पत्तो;
भमिओ कोडाकोडी, सागरसरिनामधिजाणं ॥३॥ એક દુર્ભાષિત વચનવડે કરીને મરિચી દુઃખસાગરને પામ્યો અને કોડાકોડિ સાગરોપમ
