________________
૧૬૮ ૪
કુપક્ષકૌશિકસહસકિરણાનુવાદ હવે જો (૩) પૂર્વભવમાં અભ્યાસ કરેલા જ્ઞાનના હેતુથી અથવા જાતિસ્મરણ આદિથી આ બધું લખું છું.” એવા પ્રકારનો ત્રીજો વિકલ્પ કહેતો હોય તો દિવ્ય કરવાપૂર્વક-બધાને ખાત્રી કરવાપણું તેમાં રહેતું હોવા વડે કરીને અને અકિંચિત્કર હોવાથી તે ત્રીજો વિકલ્પ સભામાં બોલવા જેવો પણ નથી.
હવે છેલ્લો જે ચોથો વિકલ્પ જે સ્વમતિકલ્પનાનો છે તે ઢેડની જેમ અસ્પૃશ્ય જ છે. કારણકે–પોતાની મતિથી વિકલ્પેલું કાર્ય કોઈનો પણ વિશ્વાસનો હેતુ બનતું નથી. તેથી કરીને પ્રતિષ્ઠાકલ્પનો આભાસ કરાવવાવાળી એવી પ્રતિષ્ઠાકલ્પની કૃતિ તારા વડે જ બનાવાઈ. ને કૃતિના પણ મૂળ સ્વરૂપ એવા શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી. મ. આદિના કરેલા પ્રતિષ્ઠાકલ્પો પ્રમાણે કરવા જ જોઈએ. અને એ પ્રમાણ ન કરે તો “સર્વે પ્રતિષ્ઠાકલ્પોમાં કહ્યું છે'' તે પ્રમાણે બોલવું અશક્ય છે. અને તે પ્રતિષ્ઠાકલ્પોનું પ્રામાણિકપણું સ્વીકારે છતે તારો વિકલ્પેલો પ્રતિષ્ઠાકલ્પ અર્ધજરતીય ન્યાયને પામતો છતો સાંભળવાને માટે પણ યોગ્ય નથી. અને એથી કરીને વગર મહેનતે જ સાધુએ પ્રતિષ્ઠા કરવી તે સિદ્ધ થાય છે. તે ગાથાર્થ-૪૪ ||
હવે આ કહેલી બધી વાતનો સંગ્રહ કરનારી એવી ત્રણ ગાથા કહે છે. नणु तुह पइट्ठकप्पे, विहिलिहिओ आगमा-पगरणेहिं ? पढमो तुहंऽपणिट्ठो, बीए चरिअं च विहिमंतं॥४५॥ दमयंतीपमुहाई, जाइं चरिआई तएवि वुत्ताई। तेसुवि तुह लिहिअविही न दीसई आससिंगुब्ब ॥४६॥ विहिमंतं पुण पगरण, पइट्ठकप्पो हविज जइ तुम्हं।
ता अम्हाणवि इटुं, · सूरि पइट्ठा जिणुवइट्ठा ॥४७॥
તારા બનાવેલા પ્રતિષ્ઠાકલ્પમાં તે જે કાંઈ વિધિ લખ્યો છે. તે વિધિ આગમમાંથી લીધેલો છે કે પ્રકરણોમાંથી લીધો છે? જો “આગમમાંથી લીધો છે” એમ કહેતો હોય તો તે વિકલ્પ તને પણ અનિષ્ટ છે. કારણકે આચારાંગ આદિ આગમમાં તારી કહેલી વિધિની કોઈપણ ઠેકાણે પ્રાપ્તિ નથી. બીજો વિકલ્પ, જે “પ્રકરણમાંથી લીધું' તે રૂપ બીજા વિકલ્પમાં પ્રકરણ પણ કહ્યું? ચરિતાનુવાદરૂપ કે વિધિવાદ રૂપ? ચરિતાનુવાદરૂપ પ્રકરણ જો કહેતો હોય તો દમયંતી આદિના જે ચરિત્રો કે જે તેં સંમતિ તરીકે સ્વીકારેલ છે તેમાં પણ તારી લખેલી વિધિ, ઘોડાના શિંગડાની જેમ દેખાતી નથી. જેમ ઘોડાનું શિંગડું અદશ્ય હોય છે તેમ તારી કહેલી વિધિ ચરિત્ર, પ્રકરણોમાં દેખાતી નથી.
હવે જો બીજા વિકલ્પમાં વિધિવાદ કહેતો હોય તો તે વિધિના પ્રતિપાદક એવા જે
