________________
I
'
૪૨૮ જે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ ગૃહસ્થોને જે પાણીના આગારો-એટલે કે “TIળા તેવેન વા બનેવેન વા છેવા વદનેશ વાં સફિત્યે વો સિન્થળ વે” ત્તિ ઇત્યાદિ પાણસ્સના જે છ આગારો છે તે પંચાશક આદિની અંદર જણાવ્યા હોવા છતાં પણ ખરતરોએ “ગૃહસ્થીઓને તે પાણીના છ અગારો સંભવતાં નથી” એ પ્રમાણે પોતાની મતિવિકલ્પનાએ કરીને તે આગારો લોપી નાંખ્યા છે. અર્થાત-શાસ્ત્રોક્ત હોવા છતાં પણ સ્વીકાર કરતા નથી. તેમાં પંચાશક આદિના પાઠો આ પ્રમાણે :
"इह पुण अद्धारूवं णवकारादि पइदिणुवओगित्ति । आहारगोअरं जइगिहीण, भणिओ इमं चेव॥२॥ गहेण अणगारे सामाइए चेव विहिसमाउत्तं ।
भेए भोगे सयपालणाए अणुबंधभावे अ॥२॥ ति॥ પંચાશક સૂત્ર-૧૮૭-૧૮૮ અને તેની વૃત્તિમાં જણાવેલ છે કે – “ગૃહસ્થી અને સાધુઓના સામાન્યતયા પચ્ચકખાણ અને તેના આગારો કહ્યા છે તેમાં ફેરફાર નથી. બીજી વાત તો દૂર રહો. પરંતુ ગૃહસ્થીઓને પારિષ્ઠાપનિકાનો આગાર અસંભવિત હોવા છતાં પણ “અસ્મલિત પાઠના ઉચ્ચારણ માટે કહેલો છે. તે આવી રીતે ?--- વાદી શંકા કરે છે કે પારિષ્ઠાપનિકા આદિ આગારો સાધુઓને જ યોગ્ય છે માટે ગૃહસ્થીઓને તે આગાર અયોગ્ય છે.” જો એમ કહેતા હો તો એ પ્રમાણે નથી. કારણકે જેથી કરીને જેમ ગુરુ આદિ વડિલો પરઠવાના અધિકારી નથી. અથવા તો ભગવતી સૂત્રના યોગને વહન કરનારા સાધુઓ તો “ગૃહસ્થ સંસૃષ્ટ’ આદિના આગારના અનધિકારી હોવા છતા પણ પારિષ્ઠાનિકા આદિના આગારનો ઉચ્ચાર કરવા વડે કરીને પચ્ચક્ખાણ કરાવાય છે. તેમાં સૂત્રપાઠ અખંડ રાખવાના ધ્યેયથી ઉચ્ચરાવાય છે. એ ન્યાયે ગૃહસ્થો પણ તેવા પચ્ચખાણવાળા હોય છે. માટે કોઈ દોષ નથી.” એ પ્રમાણે પ્રથમ પંચાશકવૃત્તિમાં કહેલું છે. ઇત્યાદિ અનેક પ્રકારનું ઉનઉસૂત્ર ખરતરમાં છે. || ગાથાર્થ-૨૦૩ II
હવે ઊભય સ્વભાવવાળું જે અયથાસ્થાન ઉસૂત્ર છે તે જણાવે છે :अह जह अजहट्ठाणं, उभयसहावं हविज तह वुच्छं।
अभिवड्डिअंमि सावणि, पजोसवणावि ओसवणा ॥२०४॥
હવે અધિક ઉત્સુત્ર અને ન્યૂન ઉસૂત્ર એ બન્નેની પ્રરૂપણા કર્યા બાદ ઊભય સ્વભાવવાળું અને અયથાસ્થાન એવું જે ઉત્સુત્ર થાય છે તે કહું છું--બતાવીએ છીએ. હવે એવું કર્યું ઉસૂત્ર છે? તે જણાવે છે અભિવર્ધિત સંવત્સરને વિષે શ્રાવણ માસ આદિની વૃદ્ધિ હોય તો કયારેક શ્રાવણ માસમાં પણ આગમ આદિથી શ્રવણ ગયું છે જેને એવો તે અપશ્રાવણમાં સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ આદિ પાંચ કૃત્યોથી વિશિષ્ટ એવું પર્યુષણ પર્વ, “શ્રાવણમાસમાં પણ થાય છે' એ પ્રમાણે શ્રવણના અભાવથી જે પર્યુષણાનું કરવું થાય છે તે અયથાસ્થાન ઉસૂત્ર છે. અને તે ઉસૂત્ર, ઊભય
