________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
હવે તેવી જ રીતે નિશીથભાષ્યમાં—
इत्तरिअं पाहारं पज्जोसवणाए जो उ आहारे । तय भूइविंदुमादी, सो पावति આળમાવી।િ9। उत्तरकरणं एगग्गया य आलोअ चेइवंदणया । मंगल धम्मका विअ, पव्वेसु अ तवगुणा हुंति ॥२॥
अट्ठमछट्ठचउत्थं संवच्छरि चाउमासि पक्खे अ । पोसहिअ तवे भणिए वितिअं असहु गिलाणे अ ॥३॥
પ્ર. ૫. ૨૪
આ ત્રણ ગાથાની ચૂર્ણિમાં કહેલું છે કે “બિં. ગાહા-ઇત્વરિક એટલે થોડું પણ એટલે કે એક કણ = ચોખાના દાણા જેટલો પણ અશન વિષે આહાર કરે. સ્વાદિમમાં મરી આદિનું ચૂર્ણ અંગૂઠા અને પ્રદેશની = તર્જની આંગલીરૂપી સાણસીદ્વારા ભસ્મ લે તેમ ચપટી પ્રમાણ લે. પાણીને વિષે એક બિંદુ પાણી પીવે. તેવી રીતે ખાદિમમાં પણ અલ્પ પણ આહાર કરે છે. પર્યુષણામાં સંવત્સરીના દિવસે તો આજ્ઞાભંગાદિ દોષોને પામે છે. હવે પર્વમાં તપ કરવામાં આ ગુણ થાય છે. પર્યુષણાના દિવસ વિષે અક્રમ૦ ગાહા-સંવત્સરીના દિવસે જો અક્રમ ન કરે, ચોમાસીને વિષે છટ્ઠમ ન કરે. અને પાક્ષિકને વિષે ઉપવાસ ન કરે તો તેને પ્રાયશ્ચિત આવે. અને આજ્ઞાભંગાદિ દોષો થાય. આ બધા દોષો દૂર કરવાને માટે તીર્થંકરોએ જેવી રીતે જણાવેલ છે તેવી રીતે તપ કરવો અને વિત્તિયં-અપવાદના કારણે ન પણ કરે. એટલે કે શક્તિ ન હોય અથવા માંદા હોય. અથવા ગ્લાનની સેવા કરનારો હોય તો. તેવા આત્માઓ, ઉપવાસ આદિ કરે તો વૈયાવચ્ચ કરવા માટે અસમર્થ થાય! આવા આપવાદિક કારણોને લઈને પર્યુષણપર્વમાં પણ-સંવત્સરીના દિવસે પણ આહાર કરતો મુનિ શુદ્ધ જાણવો.'' એમ નિશીથ ચૂર્ણિ ૧૦મા ઉદ્દેશામાં કહેલું છે.
- ૧૮૫
અહિં ગાથામાં આદિ શબ્દ લીધેલો હોવાથી આવશ્યકચૂર્ણિનું પણ ગ્રહણ કરી લેવું. આવશ્યકચૂર્ણિમાં કહેલું છે. પ્રતિક્રમણ-દૈવસિક અને રાત્રિક, દિવસ સંબંધીનું દૈવસિક, રાત્રિ સંબંધીનું રાત્રિક: પાક્ષિક સંબંધીનું પાક્ષિક, ચાતુર્માસીક સંબંધીનું ચૌમાસી અને વર્ષ સંબંધીનું વાર્ષિક–સાંવત્સરીક. આ પ્રમાણે બીજા ગ્રંથોને વિષે પણ પાક્ષિક સબંધીનું કાર્ય-પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ આદિથી વિશિષ્ટ એવો પાક્ષિક શબ્દ જણાવેલો છે ત્યાં ચતુર્દેશી શબ્દ જણાવેલો નથી. ।। ગાથાર્થ-૬૨ ॥
હવે પાક્ષિક કૃત્યથી ઉપલક્ષિત એવા ચતુર્દશી શબ્દને જણાવનારા ગ્રંથોની સંમતિ દેખાડવાને માટે ગાથા કહે છે.
आवस्सयचुण्णीए, महानिसी अ पक्खचुणीए । पक्खि अतवपमुहेहिं, जुत्तावि चउदसी वृत्ता ॥६३॥
