Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૪ ૧૨૯ - હવે “આરંભસહિતપણું હોવાથી એવો જે ત્રીજો વિકલ્પ જો જણાવતો હોય તો પ્રતિષ્ઠા શું ચોવિહારા ઉપવાસના પચ્ચકખાણની જેમ એક સ્વભાવવાળી ને એક ક્રિયાવાલી તે પ્રતિષ્ઠા છે? કે અનેક સ્વભાવવાળી અને અનેક ક્રિયાકલાપવાળી છે? પ્રત્યક્ષસિદ્ધ હોવાથી પહેલો વિકલ્પ ખોટો છે અને બીજા વિકલ્પમાં શું પ્રતિષ્ઠાની બધી જ ક્રિયાઓ આરંભવાલી અને સચિત્ત એવા જલ-પુષ્પફળ આદિથી સાધ્ય છે? કે કેટલીક ક્રિયાઓ?'
તેમાંનો પહેલો વિકલ્પ પ્રત્યક્ષ બાધ્ય છે. કારણ કે-નેત્રોન્સીલન, અંજનશલાકા આદિ જે ક્રિયાઓ છે તેઓનું નિરારંભપણું સર્વજનને પ્રતીત હોવાથી. હવે કેટલીક ક્રિયાઓ આરંભવાલી છે. અને કેટલીક ક્રિયાઓ નિરારંભવાલી છે.” એમ કહેતો હોય તો જેટલી ક્રિયાઓમાં આરંભપણું રહેલું છે. તેટલી ક્રિયાઓને આશ્રીને તારા મતમાં જિનભક્તિનું અપ્રધાનપણું સિદ્ધ થાવ; પરંતુ જેટલી ક્રિયાઓમાં નિરારંભપણું રહેલું છે તેને આશ્રીને જિનભક્તિનું પ્રધાનપણું સિદ્ધ થયે છતે
અપ્રધાનભક્તિ' એવો તેં કહેલો જે હેતુ તે ભાગની અસિદ્ધિથી રસાયેલો છે. એટલે તારા હેતુનો થોડો ભાગ અસિદ્ધિથી પ્રસાયેલો જ અને તે બાધક થાય તેમ છે. કારણ કે અસિદ્ધિવાલા ભાગના અંશમાં સાધુકૃત્યનું નિર્દોષપણું હોવાથી. સારંભપણું પણ અપ્રધાનહેતુ નહિ થઈ શકે.
હવે સાધુધર્મની અપેક્ષાએ શ્રાવકધર્મ પ્રધાન નથી. આગમમાં કહ્યું છે કે –ગૃહસ્થના સર્વ ધર્મો કરતાં સાધુનું સંયમ ઉત્કૃષ્ટ છે. (ઉત્તરાધ્યયન ૧૦૮) અને જિનબિંબની પ્રતિષ્ઠા શ્રાવકધર્મની અંતભૂત છે. " અને એથી કરીને જિનભક્તિ અપ્રધાનભૂત જ છે' એમ જ કહેતો હોય તો શ્રાવકધર્મની અંતર્ભત થયેલી એવી જિનબિંબની પ્રતિષ્ઠાવિધિ સાધુસાપેક્ષ કે નિરપેક્ષ? જો “સાધુ નિરપેક્ષ જ છે' એમ કહેતો હોય તો તે દેવાનુપ્રિય! શ્રાવકધર્મમાત્રનું પણ સાધુસાપેક્ષપણું સિદ્ધ થયે છતે પ્રતિષ્ઠાએ તારું શું બગાડ્યું? જેથી કરીને તે “પ્રતિષ્ઠા સાધુ નિરપેક્ષ જ છે' એમ તારા વડે કહેવાય છે? -
તે કેવી રીતે? એમ જ કહેતો હોય તો સાંભળ. કોઈક વિવેકી શ્રાવક, સાધુધર્મને સ્વીકારવાને અસમર્થ હોય છતે સમ્યત્વમૂળ બાવ્રતરૂપ શ્રાવકધર્મનો સ્વીકાર કરે છે. તેમાં સાધુની અપેક્ષા અવશ્ય કહેવી જોઈએ તે આ પ્રમાણે–
વિધિપૂર્વક શ્રાવકધર્મને સ્વીકારવાની ઇચ્છાવાળો તે શ્રાવક, પ્રશસ્ત મુહૂર્તમાં અને ચંદ્રબલ હોય છતે સ્નાનાદિથી પવિત્ર થયેલો, ભવ્ય વસ્ત્ર આદિથી અલંકૃત શરીરવાલો અને અનેક સાધર્મિક સમુદાયથી પરિવરેલો થયો થકી આચાર્ય મહારાજની પાસે આવીને બે હાથ જોડવાપૂર્વક વિનયથી નમેલું છે મસ્તક જેનું એવો તે આચાર્ય મહારાજને પ્રદક્ષિણા કરે, સુગંધચૂર્ણાદિક વડે કરીને પૂજે, નમસ્કાર કરે, વંદન કરે અને સ્તવના કરે. ત્યાર પછી નંદિની બધી સામગ્રી ગુરુ મહારાજની આજ્ઞાએ તૈયાર કરીને અને ગુરુ વડે અનુજ્ઞાત પ્રદેશમાં રહીને ગુરુ બહુમાન પરાયણ એવો તે શ્રાવક ગુરુની આજ્ઞા વડે કરીને ઇરિયાવહિયં પડિક્કમીને ખમાસમણાં દેવાપૂર્વક મુહપત્તિ પડિલેહીને ખમાસમણું દઈને ઇચ્છકારિ ભગવન્! તુહે અમહં શ્રી સમ્યકત્વસામાયિક, શ્રુતસામાયિક, દેશવિરતિ સામાયિક પ્ર. ૫. ૧૭
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |