Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનવાદ ભાગ-૧
૨૭૯ ગયા. એટલે કે ઊંટ ઉપર બેસીને સુવર્ણગિરિ પહોંચી ગયા. ત્યાંના માણસો પૂછવા લાગ્યા કે “આપ કઈ વિધિએ કરીને જલ્દી અહિં આવ્યા?” આ લોકોક્તિ સાંભળીને ‘દ્રવ્યલિંગીઓ તરફથી સંભાવિત ઉપદ્રવને જાણીને ઔષ્ટિક વિદ્યા સ્મરણ કરીને અહિં આવ્યો છું.” એ પ્રમાણે ઉત્તર આપ્યો. તે વખતે પાણીના પાત્રના અભાવવડે કરીને ઘડાની આચરણા પણ આ પ્રસંગથી તેના મતમાં જાણી લેવી.
તેથી કરીને લોકને વિષે આ જિનદત્તસૂરિ ઔષ્ટ્રિકી વિદ્યાવાલા છે તેથી “ઔષ્ટ્રિક એ નામે પ્રખ્યાત થયા. અને એથી કરીને રા ગાથાવડે તેનું ઔષ્ટિક નામ જણાવ્યું. હવે બાકીની ૧૫ ગાથાવડે કરીને વૃદ્ધવચનાનુસાર અને યુક્તિએ કરીને ખરતર” નામ જણાવે છે. ત્યાર બાદ ઔષ્ટ્રિક એવા નામના શ્રવણથી એટલે જ્યાં જાય ત્યાં લોકોના મોઢેથી ઔષ્ટિક નામ સાંભળીને રોષાયમાન થયા.અને એથી કરીને ક્રોધાગ્નિથી બળતા એવા=કઠોર તે તામસવચનવાળો થયો થકો લોકોએ તેને “આ ખરતર પ્રકૃતિવાલા છે'=ખૂબજ ઉગ્રસ્વભાવવાળા છે. એથી કરીને જિનદત્તના ક્રોધના વશથી ખરતર એવું ત્રીજું નામ થયું. આનો ભાવ એ છે કે લોકો ઔષ્ટ્રિક–ૌષ્ટિક એ પ્રમાણે કહેવા લાગેલ હોવાથી જેના ભાલમાં ત્રણ રેખાઓ પડી ગઈ છે એવો રોષપૂર્વક અને આંખમાં લાલાશ અને આંસુઓ આવેલા છે જેને એવો જિનદત્ત મને લોકો આ પ્રમાણે કહે છે એવા પ્રકારના કેષથી ઉત્પન્ન થયેલ અને અસભ્ય બોલવા માટે હોઠ ફફડી રહેલા છે જેના એવો તે આ પ્રમાણે બોલતો હતો. “હજુ તમે મને ઓલખતાં નથી'. એવા પ્રકારના ભય ઉત્પાદન પૂર્વકના આક્રોશ દેનારો થયો. એથી કરીને લોકો કહેવા લાગ્યા કે ખરેખર! આની પ્રકૃતિ ખરતર (ઉગ્ર) છે. અને આ જિનદત્તનું વાચલપણું સ્વભાવસિદ્ધ છે. એ વાત તો ગણધરસાર્ધશતક વૃત્તિથી પણ મળે છે. જો એમ ન હોય તો “મૃદુભાષાએ કરીને પૂછ્યું છતાં પણ “આ કાપાલિકા દ્વારા મુખને ભાંગી નાંખવા માટે છે. અને મારા મુખને શોભાવવા માટે'' આવો નિષ્ઠુરભાષીપણું જિનદત્તના અધિકારમાં લખેલ છે--તે કયાંથી સંભવે? આ વાત જાણવાની જિજ્ઞાસાવાલાએ પૂર્વે જણાવેલું જિનદત્તનું ચરિત્ર જાણી લેવું. અત્યારે પણ એટલે કે સાંપ્રતકાલે પણ જે તામસ પ્રવૃત્તિવાલા હોય તેને “ખરતર પ્રકૃતિ' એ પ્રમાણેની ખ્યાતિ સ્વર્ણગિરિ આદિમાં છે. ત્યારબાદ તે જિનદત્તવડે વિચારાયું કે “ખરતર પ્રકૃતિવાલો મને જાણીને કોઈપણ ભયભીત થયેલો મને દોષ (અપવાદ) ન આપો. ખરાબ ન બોલો”—એવા પ્રકારના અમર્ષથી ઈર્ષાવશ થઈને તેણે પોતે જ કહ્યું.
હું ખરતર છું માટે મારી સાથે વિચાર કરીને બોલવું. નહિ તો હું સહન નહિ કરું” આમ તે જિનદત્તવડે ખરતર હમ સ્વીકારેલ છે. અને લોકોએ પણ તેને ત્રીજું નામ ખરતર એમ આપ્યું. અને જિનદત્તે પણ સ્વીકાર્યું. એથી લોકને અને જિનદત્ત એ બંનેને ખરતર નામ સંમત છે; પરંતુ ખરતર નામની ઝાઝી પ્રસિદ્ધિ તો કેટલોક કાલ ગયા બાદ થઈ છે. અને એથી જ કરીને ગણધર સાર્ધશતકવૃત્તિમાં ખરતર નામ જણાવાએલ નથી.
હવે શ્રાવણિકપણાવડે કરીને સગોત્ર એવા અંચલગચ્છીય શતપદીમાં પણ “ઔષ્ટ્રિકો જે આચરણાનું પ્રમાણ જણાવે છે ત્યાં આ કહેવું.” ઈત્યાદિ વચનો વડે સંબોધેલા છે; નહિ કે કોઈપણ ઠેકાણે ખરતર' અર્થાત્ શતપદીકારના સમયે ઔષ્ટિક નામની જ પ્રસિદ્ધિ હોવાથી. આ પ્રમાણે ૧
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |