________________
૨૮૦
કુપક્ષકૌશિકસહસ્રકિરણાનુવાદ
ગાથાનો અર્થ જાણવો. ।। ગાથાર્થ ૩૭-૩૮ ।। હવે ઔક્ટ્રિક અને ખરતર નામની ઉત્પત્તિ કચા સંવત્સરમાં થઈ તે કહે છે.
एवं चउत्तरेहिं बारससयवरिसएहिं १२०४ नामदुगं । चामुंडिअनामजुअं, नामतिगं तेण जिणदत्ता ॥ ३६॥
એ પ્રમાણે પૂર્વે કહેલાં પ્રકારવડે કરીને બે નામની શરુઆત, સં–૧૨૪માં થઈ. એટલે કે ઔષ્ટિક અને ખરતર એ બે નામની સાથે ચામુંડિક એવું ત્રીજું નામ મલીને ત્રણ નામની શરુઆત જિનદત્તથી જ થઈ છે, નહિં કે બીજા કોઈ જિનવલ્લભ આદિથી. કારણ કે તેવા પ્રકારનો નિમિત્તનો જ અભાવ હોવાથી :
दसरायचउवीसेहिं, नयरि पट्टण अणहिलपुर । ધ્રુવડુ વાવ સુવિહિત્ય, વેડ્વાસીત્યું. વર્ષાર ॥ दुल्लहनरवइसभासमक्ख जिण हेलिहिं जिन्नउ । चउवास उच्छप्पि, देस गुजरहव दिन्न ॥२॥
सुविहितगच्छ खरतरवीरुद दुल्लहनरवइ तिहिं दिअइ । सिरिवद्धमाणपट्टिहिं तिलउ, जिणेसरसूरिगुरू गहगहइ ॥३॥
આ ત્રણ ગાથાઓની અંદર જે ‘‘સંવત-૧૦૨૪–ની સાલમાં અણહીલ પુરપાટણમાં સુવિહિત અને ચૈત્યાવાસીઓનો દુર્લભરાજાની સભા સમક્ષ વાદ થયો હતો. અને તે વાદમાં ચૈત્યવાસને ઉત્થાપીને સુવિહિતવાદ સ્થાપ્યો. એથી કરીને ગુજરાત દેશના અધિપતિ દુર્લભરાજાએ સુવિહિતગચ્છ અને ખરતર બિરુદ આપ્યું છે જેમને એવા વર્ધમાનસૂરિની પાટે તિલક સમાન જિનેશ્વર સૂરિ શોભે છે.’' ઇત્યાદિ વચનો વડે કરીને ‘શ્રી દુર્લભરાજાની રાજસભામાં ચૈત્યવાસીઓની સાથે જય મેળવવાથી જિનેશ્વરસૂરિએ ખરતર બિરુદ મેળવ્યું.' એમ તેના સંતાનો—ખરતરો કહે છે. અને જિનેશ્વરસૂરિને જે ખરતર બિરુદ મળ્યું એમ જણાવે છે તે વાતને દૂર કરવા માટે ગાથા જણાવે છે.
जं पुण जिणेसरेणं खरयरबीरुअं निवाउ उवलद्धं । इच्चाइयमुल्लवणं, लवणं धम्मंकुररस तयं ॥४०॥
જે વળી જિનેશ્વરસૂરિવડે કરીને દુર્લભરાજાની સભામાં ખરતર બિરુદ મેળવ્યું તે કુવચન, પૂર્વે કહેલા ધર્મરુપી અંકૂરાને છેદવાવાળું છે. એટલે જ્ઞાનાદિ લક્ષણરૂપી જે ધર્મ તેના સત્યભાષણરૂપી જે અંકૂરા તેને છેદવાવાળું છે. કારણ કે સત્યભાષણવડે જ જે મોક્ષના ત્રીજા પંથ તરીકે સંવિગ્ન પાક્ષિક જણાવેલ છે તે પણ સત્યભાષણથી જ્ઞાનદર્શનનો ભાગી થાય છે. ઉપદેશ માલાની ૫૧૯મી ગાથામાં જણાવેલું છે કે :—
