________________
૨૪ર
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ નક્ષત્ર પર સંક્રાંત થયેલ ભસ્મરાશિના માહાસ્યથી કુનૃપતિ અને કુપાક્ષિકોની બહુલતાવાળા કાલમાં ઉત્પન્ન થયેલા હોવા છતાં પણ શ્રી હીરવિજયસૂરિ જેવી રીતે માહાભ્યને ભજવાવાળા હતા, તેવી રીતે વજસ્વામી આદિઓ ન હતા. આ વાત વર્ણન માત્ર નથી કિંતુ પારમાર્થિક છે. એ બતાવવાને માટે વિશેષણ દ્વારા હેતુ કહે છે.
કેવા પ્રકારના હીરવિજય સુગુવાર હતાં? તો કહે છે કે વિન્નશીતપણે આશ્ચર્ય જેમ થાય તેવી રીતનું કુપાક્ષિક મુખ્યોએ પણ પોતાના કુપક્ષનો પરિત્યાગ કરવાપૂર્વક શીર કહેતા શ્વેત-શુદ્ધ એવો પક્ષ અંગીકાર કર્યો છે. જેમના વારામાં સમયમાં એવા! આનો ભાવ એ છે કે કુપાક્ષિકોના મુખ્ય એવા અને પરિવારથી યુક્ત એવા ઋષિ મેઘજી આદિએ નગરને વિષે શ્રેષ્ઠ એવા અમદાવાદ શહેરમાં પ્લેચ્છોને વિષે મુખ્ય એવા મુદ્ગલાધિપતિ મુસલમાન બાદશાહ અકબરની સાક્ષીએ મહામહોત્સવપૂર્વક પ્રવ્રજ્યા આદિને સ્વીકારી, તેવી રીતનું કાર્ય પ્રાચીન આચાર્યોના રાજ્યમાં–શાસનમાં બન્યું નથી.
જો કે કોઈક-ક્યારેક પ્રવ્રજ્યાદિકને સ્વીકારતો જોયો છે ને સાંભલ્યો પણ છે. પરંતુ તેના જે નાયકો આવી રીતે દીક્ષા લે તે તો હીરસૂરિ મ.ના જ રાજ્યમાં બન્યું છે. એ આશ્ચર્ય ક્યાંથી થયું? એના માટે વિશેષણ દ્વારા હેતુ જણાવે છે.
કેવા લક્ષણવાળા શ્રી પૂજ્યના વારામાં (સમયમાં) તો કહે છે કે–ગુવતપૂર્વોદવે, ગુ–મોટું– સૈવત–ભાગ્ય. તે જીવત તે ગુરુદેવતના-મોટા ભાગ્યના પૂર્ણ ઉદયે એટલે કે તીર્થંકર નામકર્મના ઉદયથી જેમ પૂર્વ જન્મમાં ઉપાર્જન કરેલી શુભ પ્રકૃતિના વિપાકનો અનુભવ જેમાં છે એવા મોટા ભાગ્યનો પૂર્ણ ઉદય થયે છતે. આ મોટા ભાગ્યનો ઉદય કેવળ ગુરુનો જ નહિ, પરંતુ તેમના ભક્તજનોને પણ હતો. તે આ પ્રમાણે.
- ગુરુષ–ગુરુમહારાજનો તેવા પ્રકારના પુણ્ય વિપાકનો ઉદય વર્તતો ન હોય તો કુપાલિકો અને કુતૃપથી વ્યાકુલ (વ્યાપ્ત) એવા કાલને વિષે શ્રી ખંભાત નગરમાં પ્રભાવના દ્વારાએ કરીને કોટિ સંખ્યાના દ્રવ્યનો વ્યય સંભવે નહિં. તેમના ચરણ વિન્યાસે–પગ મૂકવામાં દરેક ડગલે રૂપાનાણું અને સોના મહોર મૂકવાનું અને મોતીના સાથીયા આદિ રચવાવડે કરીને તીર્થકરની જેમ પૂજા ઉદય સંભવે નહિ.
હવે તેમના ભક્ત પક્ષમાં જણાવે છે.
તેવા પ્રકારના કાલને વિષે પણ વિધાતાએ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર આ ત્રણેનો પીંડ કરીને એક મૂર્તિ બનાવેલી હોય એવા તે ગુરુના ભક્ત શ્રાવકો પણ પૂર્વજન્મોપાર્જિત શુભકર્મની પ્રેરણાવડે કરીને તેમજ ભાવિકાલમાં ભવિતવ્યતાના વશ કરીને તેવા પ્રકારનો ભક્તિ ઉલ્લાસ સંભવે. અન્યથા નહિ. ઉપદેશ પદમાં કહ્યું! છે કે :
पुण्णेहिं चोइया पुरक्खडेहिं सिरि भायणं भविअसत्ता। . गुरुमागमेसिभद्दा, देवयमिव पञ्जुवासंति ॥१॥
