________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧ હવે પુસ્તક શરણવાલા જે કુમતવાદીઓ છે તેને જે સંભવતું નથી તે બતાવવાને માટે બે ગાથા વડે કરીને દિશા બતાવે છે.
पंच परमेट्ठि दसविह, सामायारी अ पंच ववहारा। वायण जुग्गाजुग्गा, जुग्गाणवि वायणमि विही॥६०॥ छेओवट्ठावणिअ-प्पमुहुचाराइ णाणमाईणं।
आराहणाइ विहओ, पुत्थयदिट्ठीण नहु हुंति॥६१॥
આ જે પુસ્તકવાદી કુપાલિકો છે તેઓના મતમાં તીર્થસંમત એવા પંચ પરમેષ્ઠિઓ સંભવતા નથી. એ પુસ્તકવાદીઓના મતે અરિહંત વગેરે પંચ પરમેષ્ઠિ ભિન્ન હોવાથી. એ પંચ પરમેષ્ઠિ કેવી રીતે ભિન્ન છે? એ “qવ વસ્તુ તિત્યાર” મિત્કારિ ગાથામાં કહીશું.
તેવી રીતે ઇચ્છા-મિચ્છાદિક જે દશ પ્રકારની ગુરુ-શિષ્ય સંબંધી જે સામાચારી હોય છે તે પણ સંભવતી નથી. તેવી જ રીતે આગમ-શ્રુત-આજ્ઞા-ધારણા અને જીત સ્વરૂપ જે પાંચ વ્યવહારો છે તે પણ સંભવતાં નથી. આ પાંચ વ્યવહારમાં પણ શ્રુતવ્યવહાર અને જિત વ્યવહાર ફક્ત ગુરુને જ આધીન છે તે પુસ્તકને આધીન કેવી રીતે થાય? તેવી જ રીતે “આ વાચનાને યોગ્ય છે કે આ વાચનાને અયોગ્ય છે.એવા પ્રકારના સામર્થ્યપણાનો અભાવ હોવાથી. પુસ્તક જે છે તે યોગ્ય કે અયોગ્યનું વિવેચન કરવા સમર્થ નથી. તેથી જ વાંચનાનો વિધિ કે જે ઉદેશ સમુદેશ આદિ લક્ષણવાળો ગુરુપરિપાટીએ આવેલો છે તે પુસ્તકથી સાધ્ય નથી. તેવી જ રીતે છેદોષસ્થાનીય ચારિત્ર ગુરુ સિવાય સંભવી શકે નહિ. કારણકે ગુરુ મહારાજ વડે કરીને જ સૌમાયિકચારિત્રનો ઉચ્છેદ કરવા પૂર્વક જે આરોપણ કરાય છે તે છેદોપસ્થાપનીય ચારિત્રનું આરોપણ કરી શકાતું હોવાથી. આદિ શબ્દથી યથાસંભવ સામાયિક આદિનું પણ ગ્રહણ કરી લેવું. તેવી જ રીતે યોગ આદિના અનુષ્ઠાનપૂર્વક જે અધ્યયન-અધ્યાપન લક્ષણવાલી જ્ઞાન આદિના આરાધનની વિધિઓ પણ પુસ્તક દૃષ્ટિઓને નથી જ સંભવતી. વિસ્તારના અર્થી એવા જિજ્ઞાસુએ મારી કરેલી “પર્યુષણાદશશતક”ની ટીકા જોવી. એ પ્રમાણે ગાથા ૬૦-૬૧-અર્થ થયો.
હવે પુસ્તકવાદીઓ “જે પુસ્તકમાં લખેલું હોય તે જ અમારે પ્રમાણ, પરંતુ પરંપરાથી આવેલું પણ પ્રમાણ નથી' એ પ્રમાણે બોલે છે તે ખોટું છે. જેથી કરીને “પુસ્તકમાં લખ્યા સિવાયનું બાકીનું બધું ખોટું છે' એવું કોઈપણ પુસ્તકમાં નથી લખ્યું અથવા પુસ્તકને જોઈને જે ધર્મને પ્રરૂપશે તેઓ સમ્યપણે જાણવા એવું પણ કોઈ પુસ્તકમાં લખ્યું નથી. અથવા તો ઉરિછન્ન એવું તીર્થ, અમુક આચાર્યથી પ્રગટ થશે. એવું પણ લખ્યું નથી. તો પછી આ બધા આત્માઓ ધૃષ્ટતાને ધારણ કરીને પુસ્તકનું શરણ કેમ સ્વીકારે છે?
પિતા ને કુમારિદ્રહ્મચારી એ ન્યાયને પામેલાની જેમ આ લોકોનું પ્રત્યક્ષ મૃષાભાષિપણું અધ્યક્ષ પ્ર. ૫. ૭.
