________________
૪૦૪ જે
કુપક્ષકૌશિકસહસરિણાનુવાદ ઉપવાસ આદિ તપથી યુક્ત પૌષધ હોય છે. અને અતિથિસંવિભાગ તો પારણે જ હોય છે, એ પ્રમાણે નિયમ સિદ્ધ થયે છતે એકમ અને નોમ સિવાયની બીજી તિથિને વિષે અતિથિસંવિભાગ કરાશે. ત્યાં જિનેશ્વર ભગવાનની આજ્ઞા નહિ હોવાથી પૂનમ અને અમાવાસ્યામાં શું અતિથિસંવિભાગ કરશો? પિૌષધના સ્વીકારવાના હિસાબે જેવી રીતે એકમ બીજ અદિ તિથિઓ તેવીજ રીતે અતિથિસંવિભાગને આશરીને પૂનમ અથવા અમાવસ્યા પણ આવશે. તેથી કરીને જેમ આવશ્યકચૂર્ણિ આદિને વિષે પૌષાતીના પારણામાં નિયમે કરીને અતિથિસંવિભાગ જણાવેલો છે. શેષતિથિમાં અનિયમથી જણાવ્યો છે. તેવી રીતે પૌષધ પણ આઠમાદિ તિથિઓમાં નિશ્ચય કરીને અને શેષ તિથિમાં અનિશ્ચયથી જણાવેલ છે. એમ જાણવું. I ગાથાર્થ-૧૯O | - હવે ફરી પણ ન્યૂન ઉસૂત્ર જણાવે છે :--
जं भोअणपडिसेहो, पोसहिआणं तमूणमुस्सुत्तं ।
भुत्तिजुअपोसहाणं, जिणभणिआणं तु पडिसेहो॥१६१॥
જે પૌષધિકોને ભોજનનો પ્રતિષેધ સદંતર કરાય છે, તે ન્યૂન ઉસૂત્ર છે. ન્યૂન ઉસૂત્રનું સ્પષ્ટીકરણ વ્યક્ત કરે છે. ભોજન સંયુક્તના પૌષધનું જિનેશ્વર ભગવંતે કહેલું હોવા છતાં પણ નિષેધ કરવો તે ન્યૂન ઉસૂત્ર છે. || ગાથાર્થ-૧૯૧ | પૌષધિકોના ભોજનમાં યુક્તિ જણાવે છે.
चाउद्दसट्टइच्चाइ आगमुत्ते अ पुण्णिमाइदिणे। વેવન પોસવિય, તનિગમો વારસીડ઼ વિશે 9૬રા
“चाउद्दसटुमुद्दिट्टपुण्णिमासिणीसु पडिपुण्णं पोसहं सम्मं अणुपालेमाणा विहरतीति॥
ચૌદશ-આઠમ અમાસ-પૂનમને વિષે પ્રતિપૂર્ણ એવા પૌષધને સારી રીતે પાલન કરતાં કરતાં વિચરે.” એ પ્રમાણે આગમ વચન કહેલું હોવાથી પૂનમને દિવસે અને ઉપલક્ષણથી અમાવાસ્યાના દિવસે કેવલ પૌષધનું જ વચન કહેલું છે. (નહિ કે પૌષધોપવાસ) અને ચૌદશને દિવસે ઉપવાસરૂપ તપ નિશ્ચયે કહેલો છે.
અર્થાત પૂનમ અને અમાવાસ્યાના દિવસે પૌષધિકોને ભોજન જ પ્રાપ્ત થાય છે. અન્યથા ચોમાસીની જેમ પાક્ષિકમાં પણ છઠતાનું વિધાન કર્યું હોત; પરંતુ તે કહ્યું નથી. અને આ કારણથી પોસાતીને ભોજન સિદ્ધ થતું હોવા છતાં પણ નિષેધ કરતા એવા જિનદત્તનું ન્યૂનઉત્સુત્ર જાણવું / ગાથાર્થ-૧૯૨ //
હવે આ વાત પર ગ્રંથસંમતિ જણાવે છે.
सावयपडिकमणाई-चुण्णिप्पमुहेसु भोअणं भणिअं। पोसहिआणं पोसहविहि-पगरणमाइसुवि दिटुं॥१६३॥
