________________
૪00 ,
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ ચાર શિક્ષાવ્રતોમાંના ત્રણ શિક્ષાવ્રત = સામાયિક-દેશાવગાસિક અને અતિથિસંવિભાગવ્રત નામના ત્રણ શિક્ષાવ્રતો તો પ્રતિદિવસ કરવાનું તારે પણ-ખરતરને પણ સંમત છે. તો પછી પૌષધોપવાસ નામના ચોથ વ્રતમાટે જે પંક્તિભેદ થાય છે. તેમાં શું કારણ? શું પૌષધે તારો કોઈ અપરાધ કર્યો છે? કે જેથી તેને દૂર કરે છે? || ગાથાર્થ-૧૮૨ / હવે અતિપ્રસંગ જ્ઞાનના અભાવને જણાવે છે.
न मुणइ अइप्पसंगं, अतिहीणं संविभागकरणंमि।
नवमी पमुहतिहीसुं, उवएसंतोवि निलज्जो॥१८३॥ પૌષધ કરનારે પણ પારણાના દિવસે નવમી આદિ તિથિને વિષે સાધુઓને આપીને અતિથિસંવિભાગ કરીને વાપરવું જોઈએ એ પ્રમાણે ઉપદેશ આપતાં છતાં પણ તું નિર્લજ્જ એવો અતિથિ એવા સાધુના સંવિભાગમાં અતિપ્રસંગને જાણતો નથી! જો શિક્ષાવ્રતરૂપી પૌષધ, અષ્ટમી આદિ તિથિમાં કરવો જ યુક્ત છે તો અતિથિસંવિભાગ પણ અષ્ટમી આદિમાં જ યુક્ત છે. તેમ કરવા જતાં નોમ આદિમાં અતિથિસંવિભાગનોના પ્રતિષેધનો પ્રસંગ આવે છે. એમ નહિં કહેવું કે“અર્થપત્તિથી અતિથી સંવિભાગ, નવમી આદિમાં જ સંભવે છે. કારણ કે તમારા જિનવલ્લભે પણ આઠમ આદિમાં કરવાનું કહેલ છે. તે આ પ્રમાણે :-પૌષધવિધિ પ્રકરણમાં જણાવ્યું છે કે :-ગો પુન आहारपोसही देसओ सो पुण्णे पञ्चक्खाणे तीरिअ खमासमणदुगेण मुहपुत्तिं पडिलेहिअ खमासमणेण वंदित्ता भणइ-इच्छाकारेण संदिसह भत्तपाणं पारावेह, पोरसि पुरिमट्ट चउविहार एक्कासणं निवि आयंबिलं वा क्यं, जा कावि वेला ताए पारावेमि, तओ सक्कत्येण चेइए वंदिए सज्झायं सोलस वीसं वा सिलोगे काउं जहासंभवमतिहिसंविभागं दाउं मुहहत्थपाए पडिलेहिअ नमोक्कारपुबमरत्तदुट्ठो भुंजे इति॥
અર્થ :-જે દેશથી આહાર પૌષધવાળો છે તે પચ્ચક્ખાણ પૂર્ણ થયે છતે બે ખમાસમણ દઈને મુહપત્તિ પડીલેહીને ખમાસમણ દીધા પછી બોલે કે-- ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ “ભરપાણે પારાવેહ' પછીપોરસી-પુરિમુડઢ-ચઉવિહાર-એકાસણું-નિવી-આયંબિલ જે કાંઈ કર્યું હોય-જેવું પચ્ચખાણ કર્યું હોય, તેની વેળા થયે છતે તે પચ્ચખાણને પારું છું.' ત્યારપછી શક્રસ્તવપૂર્વક ચૈત્યવંદન કરીને સોલ કે વીસ શ્લોક પ્રમાણે સ્વાધ્યાય કરીને જેવો સંભવ હોય તેવો અતિથિ સંવિભાગ આપીને હાથ-મોટું અને પગનું પ્રતિલેખન કરીને નવકાર ગણવાપૂર્વક રાગ-દ્વેષ કર્યા સિવાય ખાય” આ પ્રમાણે જણાવ્યું છે.
વાદી પ્રશ્ન કરે છે “ભાઈ! અમારા જિનવલ્લભસૂરિએ જે અતિથિસંવિભાગ કહ્યો છે તે અતિથિસંવિભાગ, બારમા શિક્ષાવ્રતરૂપી નહિ. પરંતુ ઉપદેશમાં કહ્યું છે કે--
"साहूण कप्पणिज्जें, जं नवि दिण्णं कहंचि किंपि तहिं॥
धीरा जहुत्तकारी सुसावगा तन भुजंति॥१॥ त्ति श्री उप० સાધુઓને જે કાંઈ કલ્પનીય હોય તે થોડું ઘણું પણ પાત્રમાં જયાં સુધી ન આપે ત્યાં સુધી
