________________
[ ૨૧ ] જ સં. ૧૯૪૬ના બાર બોલના પટ્ટક અંગે પણ વિચારણા જ વિક્રમસંવત્ ૧૬૪૬ની સાલમાં ગચ્છાધિપતિ પૂ.આ.શ્રી વિજયહીરસૂરિજી મહારાજે પાટણથી આ બાર બોલનો પટ્ટક જાહેર કરેલ છે. તેમાં શરૂઆતમાં “શ્રીવિનયલાનોિનમઃો સંવત १६४६वर्षे (पौषा) ऽसित१३शुक्रे पत्तननगरे श्रीपूज्य श्री हीरविजयसूरिभिर्लिख्यते समस्तसाधुसाध्वीश्रावकश्राविकायोग्यं। श्री विजयदानसूरिप्रसादीकृत सात बोलना अर्थ आश्री विसंवाद टालवानइं काजई तेहज સતિ વોલનું ગળું વિવરીને નિવડું છઠ્ઠા તથા વીના; પણ વેતના વોન સિવિદ્દ છઠ્ઠા” આમ સ્પષ્ટપણે લખીને “પૂ. ગચ્છાધિપતિ શ્રી વિજયદાનસૂરિજી મહારાજે સં. ૧૬૧૯ના માગશર શુદિ ૧૪ના દિને જે સાત બોલ લખ્યા હતા તેના અંગે થતા વિસંવાદને ટાળવા માટે તે સાત બોલના વિસ્તારથી અર્થ લખવાની પ્રતિજ્ઞા પૂ. હીરસૂરિજી મહારાજ કરે છે તો પ્રશ્ન એ થાય છે કે
પૂ. વિજયદાનસૂરિજી મહારાજે ચોથા બોલમાં ‘મનિશમિથ્યાત્વીનું ઘર્મસળી સર્વથા અનુમોરવા, યોગ્ય નહીંછી તથા પાંચમાં બોલમાં “ઉદ હસૂત્રમાણીનું ઘર્મન્ચ અનુમોરવા યોગ્ય નહીં' (જે માન્યતા પૂ. મહો. શ્રીની હતી તેને જ પુષ્ટ કરનારા) આ બોલના વિવરણરૂપે પૂ. ગચ્છાધિપતિ આ.શ્રી હીરસૂરિજી મહારાજ લખે છે કે
. . “ર–તથા પરપક્ષીકૃત ધર્મકાર્ય સર્વથા અનુમોદવા યોગ્ય નહીં ઈમ કુણઈ ન કહિવું. જે માર્ટિ દાનરૂચિપણું, સ્વાભાવિક વિનીતપણું, અકષાયીપણું દયાલુપણું પ્રિયભાષીપણું, પરોપકારીપણું, ભવ્યપણું, દાષિણાલપણું ઇત્યાદિ જે જે માર્ગાનુસારી ધર્મકર્તવ્ય તે જિનશાસનથી અનેરા સમસ્ત જીવસંબંધિઆં શાસ્ત્રનઈ અનુસારિ અનુમોદવાયોગ્ય જણાઈ છઈ તુ જૈનપરપક્ષીસંબંધિ માર્ગાનુસારી ધર્મકર્તવ્ય અનુમોદવા યોગ્ય હુઈ એ વાતનું સિલું કહિવું.”
આ પ્રમાણે પૂ. દાનસૂરિજી મ.ના તે ચોથા-પાંચમાં બોલનો વિસ્તરાર્થ, પૂ. હીરસૂરિજી મહારાજે કર્યો છે. આ વિસ્તરાર્થમાં “અભિનિવેશી મિથ્યાત્વી” તથા “ઉત્કટ ઉસૂત્રભાષી'ની વાતની ગંધ પણ છે ખરી? તેનો સુજ્ઞોએ વિચાર કરવો.
આમ છતાં આ બાર બોલનો પટ્ટક' બન્યાની વાત તદ્દન સાચી છે; પરંતુ આ “બાર બોલની વાત સાથે કવિ દર્શનવિજયજીએ કેવાં અડપલાં કરી પોતાના મનમાની વાતોને જનતામાં ઠસાવવા યત્ન કર્યો છે તે પણ સાથોસાથ આપણે જોઈએ.
પરપક્ષીએ ગ્રહણ કરેલાં દહેરાં, જિનવરનાં બિંબ તે હોળીના રાજા જેવા જાણવા' આ વાત, પૂ. મહો. શ્રીએ પોતાના બનાવેલા પ્રવચનપરીક્ષા' ગ્રંથમાં શાસ્ત્રપાઠ તથા યુક્તિ પુરસ્સર વિસ્તારથી જણાવી સિદ્ધ કરી આપી છે. એટલુંજ નહિ પણ મહો. શ્રીનો તે ગ્રંથ, પૂ. હીરસૂરિજી મહારાજે જ ચાર ગીતાર્થોની પાસે સંશોધન કરાવી સર્વત્ર પ્રચારવાની છૂટ આપવા સાથે તે ગ્રંથનું “પ્રવચનપરીક્ષા' એવું અપરનામ પણ પોતે જ આપેલ છે. આ સ્થિતિમાં તે ગ્રંથમાંની વાતને અપ્રમાણ કરાવવા પોતેજ તૈયાર થાય તે શું સંભવિત છે ખરું?
