________________
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ અને પાત્રના અભાવમાં સંસક્ત એવો સાથવો-દહિં આદિને ગળી જવાના = નીચે પડી જવાના ભયથી જલ્દી જલ્દી ગ્રહણ કરતો અને ખાતા એવા તેને એષણા સમિતિ પણ ક્યાંથી હોય? અને ભાજનના અભાવે કેવળ ભૂમિપર માગું કરતાં, નાક સાફ કરતા છતાં તેને અને વિશેષ કરીને વર્ષાકાલમાં અનેક જંતુઓનો ઉપઘાતક એવો હોવાથી તું પારિષ્ઠાપનિકા સમિતિવાળો પણ કયાંથી હોય? અને એવી રીતે કરતો સંતો કોઈના વડે પૂછાયો છતો સાચું બોલવાને માટે અશક્ત હોવાથી તે ભાષા સમિતિવાળો પણ નથી જ અને વસ્ત્ર પાત્ર આદિનો સભાવ હોય છતે જ આદાન અને નિક્ષેપણાસમિતિનો સંભવ હોય. અને તે તારે ન હોવાથી તે (સમિતિઓ) તને ક્યાંથી હોય? આમ પાંચે સમિતિનો અભાવ જણાવાયો અને ઉપલક્ષણથી-મન-વચન અને કાયાની ગુપ્તિઓનો પણ સંભવ નથી. આ પ્રમાણે સમિતિઓનો અભાવ હોવાથી સંયમનો અભાવ છે. વસ્ત્રઆદિ ઉપકરણોના સદ્ભાવે જે ગુણો છે તે સ્ત્રીનિર્વાણ સ્થાપનાના અવસરે અમે કહીશું. || ગાથાર્થ ૧૮ ||
હવે શિવભૂતિવડે કરીને જ્યારે નગ્નભાવ સ્વીકારાયો ત્યારે તેની ઉત્તરા નામની બહેનને વસ્ત્રપરિધાનની અનુજ્ઞા આપી હતી. અને એ પ્રમાણે થયે છતે જો સ્ત્રીઓને મુક્તિ પ્રરૂપે તો વસ્ત્રસહિતપણાની અને વસ્ત્રરહિતપણાની અિવિશેષ = સરખી આપત્તિ આવવાવડે કરીને પોતાના નગ્નભાવની કેવળ કલેશતા જ સ્વીકારવી પડે. આમ વિચારીને શિવભૂતિએ સ્ત્રીઓને મુક્તિનો નિષેધ કર્યો. અને એથી કરીને વસ્ત્ર અભાવ વિષયક મૂળ પ્રરૂપણા બાદ સ્ત્રી મુક્તિના અભાવની પ્રરૂપણા થઈ એમ કરીને-૨૪-ગાથાવડે કરીને સ્ત્રીઓની મુક્તિના અભાવમાં યુક્તિઓ અને તેનો પ્રતિકાર જણાવવાની ઇચ્છાવાલા ગ્રંથકાર પહેલી ગાથા કહે છે.
इत्थीमुत्तिअभावे, जुत्तं जंपेइ दुब्बला अबला। तत्रो जुत्तं जम्हा, दुब्बलया केण धम्मेण ?॥१६॥
સ્ત્રીઓ દુર્બલ છે એટલે કે બલરહિત છે. અર્થાત મુક્તિ સાધનને યોગ્ય બલરહિતની છે. તેથી કરીને સ્ત્રીઓને મુક્તિ ન હોય.” અહિં પ્રયોગ આ પ્રમાણે-પુરુષની અપેક્ષાએ કરીને સ્ત્રીઓ દુર્બલ હોવાથી મુક્તિને ભજતી નથી. નપુંસકની જેમ. સ્ત્રી મુક્તિના અભાવમાં દિગંબર વડે કરીને આ યુક્તિથી પૂર્વ પક્ષ સ્થાપન કર્યો. હવે તેના પ્રતીકારમાં સિદ્ધાંત કહે છે. દિગંબરનું આ કહેવું યુક્ત નથી. કારણ કે-કયા ધર્મવડે કરીને સ્ત્રીઓની દુર્બલતા છે? અર્થાત કોઈપણ પ્રકારે દુર્બલતા નથી. / ગાથા-૧૯
હવે કોઈપણ ધર્મે કરીને સ્ત્રીઓમાં દુર્બલતા નથી. તેના સમર્થન માટે કહે છે, संघयणं पुण पढम, सत्तं सम्मं च विरइ परिणामो।
अण्णंपि धम्मकजं, दीसइ तीसेऽवि दाणाई॥२०॥
મોક્ષના અંગ તરીકે પહેલું વજષભનારા સંઘયણ કહેલું છે. અને તે સ્ત્રીઓને પણ હોય જ છે. આગમમાં કહ્યું છે કે
