________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૪ ૨૨૫ કરીને તે આશાતના વડે કરીને જીવોનું જે અનંત ભવભ્રમણ કહ્યું છે કે તે યુક્ત જ છે. કારણકે આશાતના અને આશાતનાનો હેતુ બન્નેનો સદ્ભાવ હોવાથી : ઉપદેશમાલામાં જણાવ્યું છે કે
आसायण मिच्छत्तं, आसायणवज्जणा उ सम्मत्तं ।। आसायणा निमित्तं, कुबइ दीहं च संसारं ॥ उपदे. मा. (४१०)
જ્યાં આશાતના ત્યાં મિથ્યાત્વ, એ આશાતનાનું વર્જન ત્યાં સખ્યત્વ. અને આશાતનાના નિમિત્તવડે કરીને દીર્ધ સંસાર કરે છે.” હવે ઉપધાનને વહન કર્યા સિવાય પણ જે સામાયિક આદિ સૂત્રોનું અધ્યયન દેખાય છે. તેમાં હવે પછીની ગાથામાં જણાવાનું કારણ કહેવું. /૧૦પા
હવે કહેવાતું કારણ જે જણાવ્યું છે તે આ પ્રમાણે उवहाणवहण आसाजुत्ताणं, जुत्तमेव अज्झयणं ।
जह जा छजीवणिअं, अहिज्ज पबजआसाए॥१०६॥
ઉપધાન વહનની આશા એટલે સામર્થ્ય (શરીરબલ) પ્રાપ્ત થયે છતે અને પ્રસ્તાવ સમયની અનુકૂલતા, સમયની સગવડતા પ્રાપ્ત થયે છતે ઉપધાનનું વહન કરીશ”.
એ પ્રમાણેની જે આશા, તેનાથી યુક્ત એવા આત્માઓને અર્થાત ઉપધાનની શ્રદ્ધાપૂર્વક તેને વહન કરવાની આશાથી (ઇચ્છાથી) વ્યાપ્ત ચિત્તવાલાઓને સામાયિક આદિ સૂત્રોનું પઠન તે યુક્ત જ છે. આ વાત પર દૃષ્ટાંત આપે છે કે જેમ દીક્ષા ગ્રહણ કરવાની ઇચ્છાવાલાને નવકારથી માંડીને દશવૈકાલિકના ચોથા અધ્યયન સુધીનું ભણાવાય છે તેમ. નિશીથચૂર્ણિમાં કહેલું છે કે શ્રાવકને જધન્યથી તે પ્રમાણે નવકારથી છ આવશ્યક સુધી. ઉત્કૃષ્ટથી સૂત્રથી તથા અર્થથી ષજીવનિકાય અધ્યયન સુધી. અને પાંચમું જે પિઔષણા અધ્યયન છે તે સૂત્રથી નહિ પણ અર્થના ઉલ્લાપથી સંભવી શકે. એ પ્રમાણે આવશ્યકસૂત્રચૂર્ણિ-૩-૧૯૦માં જણાવ્યું છે. | ગાથા-૧૦૬ /
હવે ઉપધાનને વહન કરવાની આશાવડે કરીને જ્યાં ઉપધાન વિધિ સિવાય કેટલું શ્રુત ભણવું જોઈએ? તે જણાવે છે.
जं जीए किरिआए, उवओगी तं तयट्ठमाणन्ति ।
तेण मुवहाण जोगं, अहिज्ज अब्भासबुद्धीए॥१०७॥
જે જે ક્રિયાને ઉપયોગી એટલે તેના હેતુભૂત હોય તેવું અને તે તે ક્રિયાને માટે ઉપયોગી એટલું ભણવું જોઈએ, અધિક નહિ. આ આજ્ઞા છે. એટલે અભ્યાસ બુદ્ધિએ કરીને તેટલો હેતુભૂત અભ્યાસ પણ ક્રિયા શુદ્ધિને માટે છે એમ જાણવું. એ અધ્યયન પણ ઉપધાનને ઉપયોગી થાય એટલું જ ભણે. // ગાથાર્થ-૧૦૭ II હવે ઉપધાનને ઉપયોગી એવું જે શ્રુત તે ઉપધાન કર્યા સિવાય પણ ભણે આમ કહેવાથી શું પ્રાપ્ત થયું? તે જણાવે છે.
પ્ર. ૫. ૨૯
