________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
• ૧૩૯
(તરવૈયા) છે. કેટલાક સમુદ્રને તારનારા. કેટલાક ગોષ્પદને-એટલે ખાબોચિયાને તારનારા ઈત્યાદિ' અહિં સમુદ્ર પ્રાયઃ સર્વવિરતિ જાણવી. અને ખાબોચિયાસ્વરૂપ-દેશવિરતિ જાણવી. અને આજ્ઞા, વિરતિ માત્ર સંબંધીની છે. જેથી કરીને શ્રાવક, દેશથી આજ્ઞા-અલ્પ આજ્ઞા સ્વીકારવાવાળો છે અને સાધુ, સર્વ આજ્ઞા સ્વીકારનારો છે. પૂર્ણ આશા સ્વીકારનારો સાધુ છે. અને તેથી કરીને સાધુ દ્રવ્યસ્તવનો અધિકારી કેમ થાય //ગાથાર્થ-૧૧મા એથી દ્રવ્યસ્તવને વિષે સાધુનો અધિકાર યુક્ત નથી તેમાં સંમતિ જણાવનારી ગાથા કહે છે.
भावचणमुग्गविहारया य, दवच्चणं तु जिणपूआ।
भावचणाउ भट्ठो, हविज दव्यच्चणुज्जुत्तो॥१२॥ ભગવંતનું પારમાર્થિકપૂજન, ઉગ્રવિહારિતા જ છે. એટલે ઉદ્યત વિહારરૂપ ભાવપૂજન છે. અને ભાવ અર્ચનની અપેક્ષાએ દ્રવ્યાર્ચન ગૌણ સાધક છે. તે શું? જિનપૂજા. પુષ્પમાલા આદિ વડે કરીને પ્રભુની પૂજા. ભાવાર્ચનથી ભ્રષ્ટ એટલે સર્વસંગનો ત્યાગ કરવાને અશક્ત જે હોય તે દ્રવ્યાચનમાં ઉઘુક્ત-તત્પર થાય. અને દ્રવ્યાર્ચન પણ પરંપરાએ પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનું કારણભૂત હોવાવડે કરીને ભાવાર્ચનાનું મૂલ બીજભૂત સ્વરૂપ છે.
| સર્વસંગનો પરિત્યાગ કરવારૂપ ભાવાર્ચન એજ સાધુમાર્ગ છે. અને તેનાથી વિલક્ષણ એવો શ્રાવકમાર્ગ દ્રવ્યાર્ચનરૂપ છે. એવું ઉપદેશમાલામાં પણ કહ્યું છે. તે ગાથાર્થ-૧૨ / આ કહેલી વાતને મિથ્યા આપત્તિવડે દૂષિત કરવા માટે કહે છે.
एवं ते जइ बुद्धी, सिद्धं अम्हाणं सम्मयं सव्वं । मुणिकजं से भावत्थओ अ, होउत्ति. तुह वयणा ॥१३॥
હે ચંદ્રપ્રભાચાર્ય! પૂર્વે કહેલા પ્રકારવડે કરીને જ તારી મતિ છે તો તે તારૂં કહેલું અમો સહુને સંમત જ છે. તે કેવી રીતે? તે કહે છે. પ્રતિષ્ઠામાં પણ મુનિકાર્યાશમાં એટલે કે-સ્તુતિદાન-મંત્રજાસ આદિ સાધુને કરવા યોગ્ય જે કાર્ય છે તેનો જે અંશ છે તેમાં તારા વચનથી ભાવસ્તવ જ હો. કારણ કે તારા વડે જ કહેવાયેલું છે કે “બધો જ મુનિમાર્ગ ભાવસ્તવ જ છે.” અને મંત્રજાસ આદિમાં મુક્તિમાર્ગપણું હમણાં જ કંઈક બતાવીશું. અહિં તવ વવનાત એ પ્રમાણે કહેવાથી તારા વચનથી એમ કહીએ છીએ એમ સમજાવ્યું. બાકી તો અમારે “જિનાજ્ઞા વડે દ્રવ્યસ્તવમાં પણ સાધુકર્તવ્યતાની અપાય નિર્વિઘ્નતાપણું છે' એમ આગળ જણાવીશું. આ વાત જણાવવાને માટે તવ વવનાનું આ શબ્દ વાપર્યો છે. | ગાથાર્થ-૧૩ | હવે નેત્રોન્સીલન આદિ કૃત્ય મુનિકૃત્ય જ છે તે બતાવે છે.
मुणिकजं पुणहरिभद्द - ओमासाइ पइट्ठकप्पेसु। विहिवाए चरिए पुण, केवलिकवलाइनिम्मविअं॥१४॥
