________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
- ૪૧૭ મારોહ એટલે શરીરવડે કરીને બહુ લાંબો નહિ ને બહુ ટુંકો નહિ. પરિણાદ-બહુ જાડો નહિ અને બહુ દુબલો નહિ અથવા આરોહ-શરીરની ઉંચાઈ અને પરિણહ એટલે બાહુનો વિખંભ-હાથની પહોળાઈ એ બન્ને તુલ્ય હોય, હીન કે અધિક પ્રમાણવાલી નહિ. અને ચિત્તમંસ-એટલે જેના શરીરની પાંસળીઓ દેખાતી ન હોય એવો હૃષ્ટ-પુષ્ટ તથા ઇન્દ્રિયોથી પ્રતિપૂર્ણ એટલે આંખ-કાન આદિ કોઈપણ ઇન્દ્રિયોની વિકલતા ન હોય. હવે આ આરોહ આદિ જે વાત કરી છે તે જ કહેવાય ઓજસ છે જેને તે ઓજસ્વી કહેવાય. તેજ અંદરની કાંતિવાળું, અનપત્રખતા--અલજજનિયતા અને શરીરની છાયા એવી પડતી હોય કે જેનાથી પરાભવિત ન થાય. એવું અપરાભૂતપણું જેનું હોય તે તેજસ્વી કહેવાય. આવા જે આત્મા હોય તે તેજસ્વીઃ એ પ્રમાણે ગણધર પ્રરૂપણાદ્વારહવે ક્ષેત્ર માર્ગ દ્વાર કહે છે.
खित्तस्स तु पडिलेहा, कायव्वा होति आणुपूबीए।
कि वचति गणधरो? जो वहती सो तणं चरति॥४॥ સંયતિ એટલે સાધ્વીઓને અનુકુલ એવા ક્ષેત્રની આનુપૂર્વાએ કરીને “શૂઈ-મંગલ-મહામંતણ” ઇત્યાદિ પૂર્વે કહેલા પ્રકારવડે કરીને ગણધર પ્રત્યુપેક્ષણા કરવા જાય? પ્રશ્ન કરે છે કે –એવું શું કારણ છે કે--જેથી ગણધર જાતે ક્ષેત્રની પ્રત્યુપેક્ષણા કરવા જાય? જવાબ આપી છીએ કે જે “બળદ ચારો ચરતો હોય તે ઘાસના ભારાને વહન કરે એવી રીતે જે સાધ્વી સમુદાયનું આધિપત્ય અનુભવે તેને જ તેની બધી ચિંતાનો ભાર વહન કરવો પડે. પ્રશ્ન કરે છે કે સાધ્વીઓ પ્રત્યુપેક્ષણા કરવા સ્વયં-જાતે કેમ ન જાય?
संजतिगमणे गुरुगा, आणादि सउणिपेसिपेल्लयणा।
तुच्छेणवि लोभणया आसिआवणादि भवे दोसा॥५॥ જો સાધ્વીઓ ક્ષેત્રની પ્રત્યુપેક્ષણા કરવા જાય તો આચાર્યને ચતુર્ગુરુનું પ્રાયશ્ચિત્ત અને આજ્ઞાભંગાદિ દોષો લાગે. જેવી રીતે પંખિણી છે તે બાજપક્ષીનો શિકાર થાય છે. અથવા તો જેમ માંસની પેશી કે આંબાની પેશી (કેરીનો કટકો) સર્વને ઇચ્છનીય હોય તેમ આ સંયતિઓ પણ અભિલષણીય થાય છે, અને તેથી જ કરીને વિષયી જીવો તેની પ્રાર્થના કરે, તેણીને તેમાં પ્રેરણા કરે, તેમજ તુચ્છ આત્માઓ જે છે તે આહારદાન આદિવડે કરીને લોભાવીને તેઓનું અપહરણ કરે. ઇત્યાદિ દોષો થાય છે. આ જ વાતની ભાવના કહે છે.
तुच्छेणवि लोहिजइ, भरुअच्छाहरणि निअडिसड्ढेणं ।
णंतनिमंतणवहणे, चेतितरूढाण अक्खिवणा॥६॥ - તુચ્છ એવા આહાર-વસ્ત્ર આદિવડે કરીને સ્ત્રી લોભાય છે. અહિયા ભરુચ આવેલા નિકૃતિ શ્રાદ્ધનું ઉદાહરણ જાણવું. કેવી રીતે? વસ્ત્રો વડે કરીને નિમંત્રણ કરીને ચાલુ થયેલા વહાણની અંદર
પ્ર. ૫. ૫૩
