________________
૨૧૬
કુપક્ષકૌશિકસહસ્રકિરણાનુવાદ
નથી તે આત્માઓ, હે ગૌતમ! સૂત્રને અવહેલતાં નથી. અર્થને અવહેલતાં નથી. ઉભયને અવહેલતાં નથી. ત્રિકાલભાવિ તીર્થંકરોને અવહેલતાં નથી. ત્રણ લોકના શિખર પર રહેલા રજ અને મલને દૂર કરેલા છે જેમણે એવા સિદ્ધ ભગવંતોને અવહેલતાં નથી. આચાર્ય મ. ઉપાધ્યાયજી મ. અને સાધુને અવહેલતાં નથી. અને તે આત્માઓ સારી રીતે પ્રિયધર્મી, દૃઢધર્મી, સારી ભક્તિયુક્ત થાય છે. અને એકાંતે સૂત્ર અને અર્થથી અનુરંજિત માનસ અને શ્રદ્ધા, સંવેગને પામેલા થાય છે. અને તે આત્માઓ ભવરૂપી કારખાનામાં ગર્ભવાસાદિની અનેક પ્રકારની નિયંત્રણા પામતાં નથી.'' (૨૭)
‘પરંતુ હે ગૌતમ! જે બાલ છે યાવત્ જેમણે પુણ્યપાપનો વિશેષ જાણ્યો નથી. તે આત્માઓ હે ગૌતમ! આ પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધને માટે એકાંતે અયોગ્ય છે. તેવા આત્માઓને પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધનો આલાવો આપવો નહિં. કારણકે અનાદિ ભવાંતરોમાં એકત્રિત કરેલો જે અશુભ કર્મરાશિ તેને બાળી નાંખવા માટે સમર્થ એવા આ પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધને પામીને તે બાલજીવો . સમ્યક્ પ્રકારે આરાધતાં નથી. અને લઘુત્વને પમાડે છે. તેથી કરીને હે ગૌતમ! તેવા બાલજીવોને ધર્મકથા કરવાવડે કરીને ભક્તિ ઉપાર્જન કરાવવી જોઈએ.’’
અને ત્યાર પછી તેને પ્રિયધર્મી, દૃઢધર્મી અને ભક્તિયુક્ત જાણીને જેટલું પચ્ચક્ખાણ નિર્વહી શકે તેટલું પચ્ચક્ખાણ કરાવવું. તેવી રીતે રાત્રિભોજન દ્વિવિધ, ત્રિવિધ, ચતુર્વિધ યથાશક્તિ પ્રમાણે પચ્ચક્ખાણ કરાવવું જોઈએ.
ત્યારપછી હે ગૌતમ! પિસ્તાલીશ નવકારશીએ એક ઉપવાસ, ચોવીશ પોરસીએ, બાર પિરમુઢે, ૧૦ અવã, છ નીવિએ, ચાર એકલઠાણે, ૨-આયંબીલે, એક શુદ્ધઆયંબીલે (એક ઉપવાસ) અને અવ્યાપાર યુક્ત એવા પ્રકારના અને રૌદ્રધ્યાન, વિકથારહિત સ્વાધ્યાયમાં એકાગ્ર ચિત્તવાળાનું એક જ આયંબીલ માસક્ષમણથી વિશેષ છે.'’
‘તેથી કરીને જેટલા પ્રમાણમાં તપ-ઉપધાનને વિષે વિશ્રામ કરી શકે ત્યાં સુધી જાણીને ત્યાં સુધી લાવવા. અને આટલા તપ અને ઉપધાનવડે કરીને પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધને યોગ્ય થયેલ છે એમ જાણે ત્યારે તેને ભણાવે. અન્યથા નહિં (૨૯)''
હે ભગવંત! એ પ્રમાણે કરવામાં તો ઘણો કાલ અતિક્રાંત થાય. અને એમ થાય તો કદાપિ વચમાં જ પંચત્વ પામી જાય તો નવકારથી વિરહિત એવો તે આત્મા કેવી રીતે ઉત્તમમાર્ગને સાધી શકે? હે ગૌતમ! જે સમયે સૂત્રના અર્થના ઉપચાર માટે અશઠભાવે કરીને યથાશક્તિએ જે કોઈ તપનો આરંભ કરે તે સમયથી જ અધીત સૂત્રાર્થોભયવાળો જાણવો. તેથી કરીને તે પંચનમસ્કાર સૂત્ર, અર્થ અને તદુભય અવિધિએ ન ગ્રહણ કરે; પરંતુ તેવી રીતે ગ્રહણ કરે કે જેથી કરીને (તે) ભવાંતરોમાં નાશ ન પામે. આવી રીતના અધ્યવસાયને આધીન થયોલો આત્મા આરાધક થાય. (૩૦)''
હે ભગવંત! જે કોઈ આત્માઓ દ્વારા ભણાતું આ પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ કાનમાં પડે છતે શ્રુતજ્ઞાનાવરણીયના ક્ષયોપશમભાવે કરીને પંચમંગલ મહાશ્રુતસ્કંધ ભણી ગયો હોય તેને પણ શું તપ