________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
આ છે ર૧૭ ઉપધાન કરવું જોઈએ? હે ગૌતમ! કરવું જોઈએ. હે ભગવંત! શા માટે કરવું જોઈએ? હે ગૌતમ! સુલભ બોધિલાભ માટે કરવું જોઈએ. અને એ પ્રમાણે જો કરે નહિ તો જ્ઞાનકુશીલ કહેવાય.”
એ પ્રમાણે શ્રીમહાનિશીથસૂત્રના ત્રીજા અધ્યયનને વિષે શ્રાવકોને કાલ આદિ આઠ પ્રકારના જ્ઞાનાચારોને વિષે મોટા આચારરૂપે ઉપધાન સ્પષ્ટ કહેલું છે. અને તેની વિધિ દિશાસૂચનરૂપે કહેલ છે. એ પ્રમાણે ૮૯-ગાથાનો અર્થ |
હવે આ પ્રમાણે ઉપધાનવિધિ સિદ્ધ થયે છતે પૂર્ણિમાના રંગે રંગાએલાઓના દુર્વચનને ઊભું કરીને તેને દૂષણ દેવા માટે જણાવે છે.
अह महानिसीह तुम्हं, न पमाणं तंपि किं सबुद्धीए । પુવારિકવા વ?, ચિત્તડું ગામો નમો ૬ળા
હવે તમે જે મહાનિશીથસૂત્રનો પાઠ ધરો છો તે મહાનિશીથસૂત્ર જ અમારે પ્રમાણ નથી. એ પ્રમાણે જ્યારે શંકારૂપ દુર્વચન રજૂ કરે ત્યારે તેને પૂછવું કે-“હે પૂર્ણિમારાગી! તું જે એ મહાનિશીથસૂત્રનું અપ્રમાણપણું જણાવે છે તે અપ્રમાણપણું તારી બુદ્ધિએ જણાવે છે કે પૂર્વાચાર્યના વચનવડે? એટલે હરિભદ્રસૂરિ આદિ પ્રસિદ્ધ પૂર્વાચાર્યોના વચનો વડે કરીને?' તે પ્રમાણે તેને પૂછવું. તેમાંનો પહેલો વિકલ્પ “પોતાની બુદ્ધિએ કરીને” એરૂપ પહેલો વિકલ્પ અધમ છે. નીચ છે. કારણ કે અલ્પજ્ઞને પણ સ્વીકાર કરવા યોગ્ય નથી. અને પોતાની મતિએ કલ્પેલું કોઈને પણ પ્રમાણ થતું નથી. સર્વજ્ઞના વચનને વિષે આસ્થાપણું હોવાથી. // ગાથા-૯૦ ||
હવે “પૂર્વાચાર્યના વચનવડે કરીને શ્રીમહાનિશીથસૂત્રનું અપ્રમાણપણું કહું છું.” એવા બીજા વિકલ્પને વિષે દોષ જણાવે છે.
बीए जावयमित्तं, जह भणिअं तं तएवि भणिअव्वं । ऊणमहिअं व भणणं, तित्थासायण महादोसो ॥६१॥
બીજા વિકલ્પને વિષે જેટલા માત્ર પૂરતું પૂર્વાચાર્યો વડે કરીને કહેવાયું છે. એટલા માત્ર પૂરતું તારે પણ કહેવું જોઈએ. એથી ઓછું અથવા અધિક કાંઈ કહેવું તેમાં તીર્થની આશાતનારૂપી મહાદોષ રહેલો છે. તીર્થવડે કરીને જે જે રીતે સ્વીકારાયું હોય તેનાથી અન્યથા બોલવું તે તીર્થની મોટી આશાતના છે. અને તે અનંત સંસારનું કારણ હોવાથી. | ગાથાર્થ-૯૧ . હવે મહાનિશીથસૂત્રને આશ્રીને પૂર્વાચાર્યોએ જે કહ્યું છે તે જણાવે છે.
हरिभद्दवयणमेअं, पुवायरियाण चउत्थमज्झयणे । कतिपयपयाण सम्मं, सद्धा नो तेण महंपि ॥६२॥
પ્ર. ૫. ૨૮
