________________
[ ૧૯ ]
૫- પાટણની વડીપોષાળના જ્ઞાન ભંડારમાંથી ૩૭૫ વર્ષ પૂર્વે રચાએલા ‘ઉત્સૂત્રકંદકુદ્દાલ’ની તાડપત્રીય પ્રતમાં-‘ખરતર, પૂનમીયા, સાર્ધપૂનમીયા, આંચલિયા અને ત્રિસ્તુતિક' આ પાંચને સ્પષ્ટ નિહ્નવ તરીકે જણાવેલા છે અને તેના આધારે પૂ. મહો. શ્રી ધર્મસાગરજી મહારાજ તે પાંચેય ગચ્છોને નિહ્નવ તરીકે પ્રચારે તેમાં મહો. શ્રીનો શું વાંક હતો કે-જેથી ગચ્છનાયકે તેઓશ્રી પાસે મિચ્છામિદુક્કડં અપાવરાવ્યો? શું ‘પાડાના વાંકે પખાળીને ડામ દીધા' જેવું આ કૃત્ય નથી લાગતું? સુજ્ઞો વિચારશો.
૬- ગ્રંથને જલશરણ કરી-કરાવી થોર જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ભાગી બનવાને બદલે તે ગ્રંથને ‘અમાન્ય’ તરીકે પૂ. ગચ્છનાયકે જણાવતું ફરમાન બહાર પાડી દીધું હોત તો શું વાંધો હતો? વળી આ પ્રમાણે તે ગ્રંથની એક નકલને જલશરણ કરાવવાથી પૂ. મહો. શ્રીએ ચાર-ચાર મુનિઓ બેસારીને લખાવી લીધેલ તે પ્રત અને તેના આધારે થયેલી બીજી બીજી નકલો એ બધી શું જલશરણ થઈ જવા પામી? તે ગ્રંથમાંની પ્રરૂપણાઓ શું નષ્ટ થઈ જવા પામી? આમાંનું કાંઈ જ બનવા પામ્યું નથી! માટે આ બધી વાતો કવિઓના ફલદ્રુપ ભેજાની ઉપજાવી કાઢેલી જણાય છે.
જૈન શાસનની વિજય પતાકા સમાન પ્રવચનપરીક્ષા’ગ્રંથ અંગે પણ દર્શન વિ.નું અડપલું.
વિજયતિલકસૂરિરાસકાર કવિ દર્શનવિજયજી પોતાના રાસમાં લખે છે કે- ધર્મસાગરજીએ તે પ્રવચનપરીક્ષા ગ્રંથ બનાવી હીરવિજયજીસૂરિને શોધવા આપ્યો, સૂરિજીએ ચાર ગીતાર્થોને તપાસવા આપ્યો અને તે ગ્રંથનો પ્રચાર કરવાનો આદેશ પણ સૂરિજીએ જ આપ્યો.'' સાથોસાથ રાસકાર એટલો બચાવ અવશ્ય કરે છે કે-જે ગીતાર્થોને આ ગ્રંથ શોધવા આપ્યો હતો, તેઓ ધર્મસાગરજીના મળતીયા હતા. હેમણે વગર શોધે જ ‘શોધી લીધો' એમ કહીને-સૂરિજીને તે ગ્રંથ આપ્યો હતો.''
(૧)- શું ગચ્છનાયક એવા મૂર્ખ હતા કે- ધર્મસાગરજીના મળતીયા ગીતાર્થોને જ પ્રવચનપરીક્ષા ગ્રંથ શોધવા આપી દીધો?
(૨)- રાસકાર પોતે આ પ્રસંગે હાજર હોય અને આ વાતની જાણ હોય તેવી રીતે બચાવમાં આવું લખે છે તો તે હામે મારો પ્રશ્ન છે કે-તેઓ પોતે ‘આ ગીતાર્થો ધર્મસાગરના મળતીયા છે માટે બીજાઓને તપાસવાનું આપ સોંપો' એમ પૂ. ગચ્છનાયકને કેમ જણાવ્યું નહિ હોય?
(૩)- પૂ. ગચ્છનાયકને રાસકારની વાત પ્રમાણેની વાતની પણ પછીથી તેવી જાણ થઈ હોય તો બીજા ગીતાર્થો પાસે તે પ્રવચનપરીક્ષા ગ્રંથનું ફરી સંશોધન કેમ ન કરાવ્યું?
(૪) રાસકારના કહેવા મુજબ-‘વગર શોધ્યે શોધી લીધો' એમ કહેનારા ગીતાર્થોની એવી કૂડ કપટવાળી વાતથી માની લઈએ કે- પૂ. હીરસૂરિજી મહારાજ અજાણ રહેવા પામ્યા! પણે તેમની પાટે આવેલા પૂ. વિજયસેનસૂરિજી મહારાજે ‘અમદાવાદ' આદિ સ્થળે વાદીઓ સાથે વાદ કરી તેમને પરાભવિત કરવામાં તે પ્રવચનપરીક્ષા ગ્રંથનો જ આધાર શું કામ લીધો? માટે આ કવિરાજને ગપગોળા હાંકવાની ફાવટ સારી આવી ગઈ છે તેવું તેમના લખાણો ઉપરથી જણાય છે.