________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
' જે ૧૫૭ ગાથાર્થ જાણવો. ભાવાર્થથી તો જિનપ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા એ સાધુકૃત્ય નથી દ્રવ્યસ્તવ હોવાથી.” ઇત્યાદિ વાતોનું ખંડન પૂર્વે બતાવેલું છે. તે ગાથાર્થ-૩૨ |
હવે તિલકાચાર્યે વિકલ્પેલા વિકલ્પને કહે છે.
तिलगो कुवक्खतिलगो, सावज्जत्तेण सड्ढकिच्चमिणं ।
इअ साहंतो साहइ, अप्पस्सव मूढचक्कित्तं ॥३३॥ તિલકાચાર્ય કેવા વિશેષણોથી યુક્ત છે? તે કહે છે. આચંલિક, આગમિક (ત્રણ થાયવાલો) એવા કુપક્ષોને વિષે તિલક સમાન. તે તે કુપાક્ષિકોનો પક્ષપાત કરવાવડે કરીને તે કુપાક્ષિકોના કપાળના તિલક સમાન તિલકાચાર્ય છે. આ વિવાદને પામેલું-પ્રતિષ્ઠાનું કાર્ય સાવધના હેતુ હોવાવડે કરીને શ્રાવકનું કૃત્ય છે. એટલે જિનેશ્વર ભગવંતની પૂજા સાવદ્ય હોવાથી જેમ શ્રાવકનું કૃત્ય છે તેમ પ્રતિષ્ઠા કૃત્ય સાવદ્ય હોવાથી શ્રાવકનું કૃત્ય છે. એ પ્રમાણે બોલતા તિલકાચાર્ય પોતાનું મૂર્ખચક્રવર્તિપણું જ બતાવે છે. | ગાથાર્થ-૩૩ ||
હવે તિલકાચાર્યનું મૂર્ખચક્રવર્તિપણું અતિપ્રસંગથી બતાવે છે.
जं जं सावजं तं जइ सड्ढेणं हविज कायव्वं ।
ता मुणिघायप्पमुहा, महासवा तस्स जिणआणा॥३४॥ સાવદના હેતુ વડે કરીને શ્રાવકૃત્યની સાધ્ય સિદ્ધિ કરવામાં એ આપત્તિ આવશે કે
જે જે સાવદ્ય છે તે શ્રાવકનું જ કર્તવ્ય થઈ જશે. જેમ પ્રતિષ્ઠા-પૂજા. તો મુનિઘાતદિ જે મોટા પાપકાર્યો = સાવદ્યો તે પણ શ્રાવકને કર્તવ્યરૂપે જિનેશ્વર ભગવંતની આજ્ઞા થઈ જશે. બીજા પાપસ્થાનકોને હિસાબે મુનિઘાત-ઉત્સુત્રપ્રરૂપણા-દેવદ્રવ્યાપહાર-સંયતિનું શીયલખંડન–પ્રવચનનો ઉદ્દાહ આદિ મહાપાપો છે. ઉપદેશપદ-ગાથા ૪૧૫માં કહેલું છે કે –
चेइअदव्वविणासे, इसिघाए पवयणस्स उड्डाहे ।
संजइचउत्थभंगे, मूलग्गी बोहिलाभस्स ॥४१५॥ ચૈત્યદ્રવ્યનો વિનાશ કરનાર, ઋષિનો ઘાત કરનાર, પ્રવચનની અપભ્રાજના કરનાર અને સંયતિના ચતુર્થવ્રતનો ભંગ કરનાર બોધિલાભના મૂલમાં અગ્નિ મૂકે છે. આ બધા કહેલા કાર્યોમાં સાવદ્યપણાના હેતુનો સદ્ભાવ હોવાથી નિયમે કરીને શ્રાવકને કર્તવ્યતાની આપત્તિમાં જિનાજ્ઞા જ થશે.
અને જો એ પ્રમાણે થાય તો તારા મતમાં અનાર્યકર્તવ્યને દત્તાંજલી જ આપવાનું થશે. હવે જો મહાપાપના કારણભૂત એવા આશ્રવના કાર્યો તે શ્રાવક થતાં નથી એમ જો કહેતો હોય તો તેવા કાર્યોમાં હેતુનું સદ્ભાવપણું હોવાથી અને સાધ્યનો અભાવ હોવાથી વ્યભિચારનો પ્રસંગ આવે છે. અને એવા વ્યભિચારરૂપી અતિસારના રોગથી ગ્રસ્ત થયેલો તું અપવિત્ર છે. એ ગાથાર્થ-૩૪ |
