________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૧૦૫ દેહધારી જીવોમાં કેવલજ્ઞાનના અભાવની આપત્તિ આવશે.
તેથી કરીને જ્ઞાનનું પોતપોતાનું જે આવરણ હોય તે આવરણ દૂર થયે છતે પોતપોતાની ઉત્પત્તિને બળવાન્ આત્માવડે કરીને પણ તેને રોકવું અશક્ય છે. શ્રુતજ્ઞાન આદિની જેમ કેવળજ્ઞાન પણ વસ્ત્ર સહિતનાને પણ થાય જ. કારણ કે વસ્ત્રનું જ્ઞાનાવરણાત્મકનું અભાવપણું હોવાથી કપડા
હવે વસ્ત્ર આદિ ધર્મના ઉપકરણો ફક્ત કેવળજ્ઞાનના આવરણો નથી પરંતુ કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિમાં ઉપકારક પણ છે. એ વાત ત્રણ ગાથાવડે કરીને દેખાડવા માટે પહેલી ગાથા કહે છે.
तम्हा केवलणाणं, णाणावरणक्खयंमि सो अ पुणो।
सुहज्ञाणा सुहज्ञाणं, पायं बाहाविरहिअस्स ॥३६॥
પૂર્વે કહેલી યુક્તિના સમૂહથી વસ્ત્ર, કેવળજ્ઞાનનું આવરણરૂપ થતું નથી તેથી કરીને કેવળજ્ઞાન, કેવળજ્ઞાનાવરણીય=એટલે જ્ઞાનાવરણીયની મૂલપ્રકૃતિ વિશેષના ક્ષયમાં એટલે સર્વથા અપગમમાં સંભવે છે. અને તે જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષય પણ શુકલ ધ્યાનરૂપી શુભ ધ્યાન વિશેષથી થાય છે. તે શુભ ધ્યાન પણ બહુલતાએ કરીને શરીર આદિની પીડાથી રહિત એવા માણસને સંભવે છે. પ્રાય: શબ્દ એટલા માટે ગ્રહણ કર્યો છે કે સ્કંધકાચાર્યના શિષ્યો તથા ગજસુકુમાલ આદિમાં જુદું દેખાતું હોવા છતાં પણ દોષ ન આવે એ માટે. | ગાથાર્થ ૩૬ II
बाहा पुण णेगविहा, तयभावोऽणेगकारणेहिं भवे।
कत्थवि असणाईहिं, कत्थवि वत्थाइवत्थूहिं ॥३७॥
વળી બાધાઓ પણ અનેક પ્રકારની હોય છે. અને એવી અનેકવિધ બાધાઓનો અભાવ પણ અનેક કારણો વડે થાય છે. કારણ કે દરેક-કાર્યમાં કારણોનું ભિન્નપણું હોય છે. તે વાત સ્પષ્ટ કરે છે કે-કોઈક સુધાથી પીડિત પુરુષ વિશેષમાં સુધાજન્ય પીડાનો નાશ અશનાદિવડે જ થાય છે. કારણ કે એ પીડાના નાશનું કારણ ચોખા આદિ જ છે. એવી રીતે પીપાસા (તરસ) જન્ય પીડા પાણીથી જ શાંત થાય. પણ ચોખા આદિ અનાજથી ન થાય. તેવી રીતે ઠંડી-તાપ-ડાંસ-મચ્છર આદિથી ઉત્પન્ન થતી પીડાને દૂર કરવામાં વસ્ત્ર જ કારણ છે.
હવે દિગંબર શંકા કરે છે કે “ટાઢ-તડકો આદિ નિવારવાને માટે વસ્ત્રાદિ ઓઢવું એ વાત યુક્ત છે પરંતુ પાત્રાદિની શું જરૂર છે?” એમ જ કહેતો હોય તો સાંભળ. ભિક્ષાચર્યાયે સાધુ ગયેલો હોય. અને એને ગરમ-ગરમ અન્ન કે પાણી મલ્યું હોય તો હાથ વડે ખાતો કે પીતો હાથ મુખ-હૃદય આદિના દાહથી પીડાય છે. તેનું નિવારણ પાત્ર વડે જ થાય.તેથી કરીને તેવા પ્રકારની ગરમ-ગરમ રસોઈ અથવા પાત્રવડે કરીને લાવીને સંયમને અબાધા થાય તે રીતે ખાઈ શકાય અને પી શકાય. પાત્ર સિવાય તેવા પ્રકારનું ગરમ અન્ન કે પાણી હાથવડે કરીને ગ્રહણ કરવામાં અસમર્થ થાય. અને તેથી કરીને તેને
પ્ર. ૫. ૧૪
