________________
૧૦૬ જે
કુપક્ષકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ છોડી દઈને બીજું અન્ન અને પાન આદિ શોધતા તેવા અન્નપાનની પ્રાપ્તિ ન થાય તો સંયમબાધા થાય. અને લાંબાકાળે તેવા અન્ન અને પાણીનો લાભ થયે છતે પણ સ્વાધ્યાય અને ધ્યાન આદિની હાનિ થાય. પાત્રજન્ય અસંયમનું નિવારણ તો અમે પહેલું જ જણાવેલું છે. અને વિચાર (સ્થડિલ) ભૂમિ આદિમાં જવા માટે નિયમે કરીને પાત્રના ઉપયોગની જરૂર છે. // ગાથાર્થ ૩૭ |
इअ विण्णेयं धम्मोवगरणअइरित्तु परिगहो होइ।
अण्णि असणाईहिं, सरीरपोसो तुमं दोसो॥३८॥
આ પ્રકારવડે કરીને પૂર્વે કહેલી યુક્તિઓ દ્વારા ધર્મઉપકરણ સિવાયનો બાકીનો વસ્તુ સમૂહ પરિગ્રહ જ છે. પરંતુ ધર્મનું ઉપકરણ એ પણ પરિગ્રહ છે એવું નહિ. જો આ વાત નહિ સ્વીકારીશ તો તારી જેવા દિગંબરને અશનાદિવડે કરીને શરીરનું પોષણ પણ દોષ માટે થશે. કેમ કે એ અન્ન જ વડે કરીને શરીરનું જે પોષણ છે. તે મમતાવિષયકપણું હોવાથી કેવળજ્ઞાનને અંતરાયભૂત હોવાથી અને સંસાર પરિભ્રમણના હેતુરૂપ હોવાથી વસ્ત્રાદિની જેમ.
શરીર, મમતા વિષયી બનતું નથી એમ શંકા કરીશ નહિ. કારણ કે સ્વસંવેદનવેદ્યપણું-પોતાના અનુભવગમ્ય હોવાથી. અને તે મૂલક હોવાથી. બીજે પણ મારાપણું થાય છે. અને એથી જ કરીને સાધુને પણ શરીર મમકાર નિષેધ્યો છે. દશવૈકાલિક સૂત્રમાં કહ્યું છે કે
“सव्वत्थुवहिणा बुद्धा, संरक्खणपरिग्गहे।
अवि अप्पणोवि देहमि, नायरंति ममाइयं ॥१॥ બુદ્ધ આત્માઓ “જ્ઞાનીઓ, ઉપધિ સંરક્ષણ-પરિગ્રહણ આદિ બધાયમાં તેમજ પોતાના દેહમાં પણ મમકાર આચરતાં નથી.”
હવે શરીર વગર સંયમ જ ન હોય અને એથી જ કરીને અમારા શરીરના પોષણમાં દોષ કેવી રીતે? એમ જ કહેતો હોય તો સંયમના હેતુભૂત શરીરના પરિપાલન માટે અશન આદિની જેમ વસ્ત્ર આદિ કેમ સ્વીકારતો નથી? કારણ કે અશનની જેમ અહિં પણ યુક્તિઓનું સમાનપણું હોવાથી | ગાથાર્થ ૩૮ /
હવે નગ્નાટના નાટકને વિષે “સ્ત્રીઓની મુક્તિનો અભાવ” ઈષ્ટ આપત્તિ વડે કરીને સાધન કરતી ગાથા કહે છે.
जुत्तं जं निवाणं, तुह सासणि कहवि नत्थि इत्थीणं। तं खलु मोहाभावा, सो तासिं नेव संभवइ ॥३६॥
ખરેખર હે દિગંબર! તારા દર્શનને વિષે-તારા શાસનમાં સ્ત્રીઓને કેમ કરીને પણ મોક્ષ નથી તે બરાબર જ છે. કારણ કે મોક્ષ, મોહનીય કર્મના ક્ષયથી જ થાય છે. અને તારી સ્ત્રીઓને મોહનીય કર્મનો ક્ષય સંભવતો નથી. તેથી મોક્ષ ક્યાંથી થાય? | ગાથાર્થ ૩૯ ||
