Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
# ૧૮૩ આચાર્યવડે કરીને પૂનમની પફિખ ચૌદશે લવાણી. કારણકે તેવા પ્રકારના અક્ષરોની પ્રવચનમાં પ્રાપ્તિ નહિં હોવાથી. વળી જે આચાર્ય વડે કરીને પણ જે પ્રવર્તાવાયેલું છે અને તીર્થ સંમત થયેલું છે તે કોઈક પ્રકરણ આદિ પ્રવચનને વિષે પ્રતીત જ છે. જેવી રીતે નિશીશચૂર્ણિ-ઠાણાવૃત્તિ-કાલિકાચાર્યકથા આદિ વિષે શ્રી કાલિકાચાર્ય મહારાજે પાંચમની સંવત્સરીનું પરાવર્તન કરીને ચોથને દિવસે સંવત્સરીરૂપ પર્યુષણાપર્વ પ્રવર્તાવ્યું. તેવી જ રીતે. તવશેષ , વડમાસિગણ વદ્દી માયરિમાળ, નામુત્તાક પળમા જે પર્યુષણાપર્વ પ્રવર્તાવ્યું તેના નિમિત્તે ત્રણેય ચોમાસી પ્રતિક્રમણ પણ ચૌદશે આચરાયું. અન્યથા તો ચોમાસી પ્રતિક્રમણ આગમમાં કહ્યા પ્રમાણે પૂર્ણિમાએ હતું.” એ પ્રમાણેના વચનો વડે કરીને ચોમાસી પ્રતિક્રમણ ચૌદશમાં આચરાયું. અર્થાત-ચૌદશે ચોમાસી કરવાનું થયું. પરંતુ કોઈપણ ઠેકાણે “તવન ૪ વિવા, તેના કારણે પાક્ષિક પ્રતિક્રમણ ચૌદશે આપ્યું” આવા અક્ષરો મલતાં નથી. વળી કોઈક ઠેકાણે એવું લખેલું વાચવામાં આવે છે કે તવસેળ વિવાળ વીy, પરંતુ તે વાત પૂનમીયાના રાગી આત્માએ એ પાકની ફેરફારી કરી નાંખેલી દેખાય છે. એ કારણેજ જૂની જૂની એવી ઠાણાવૃત્તિઓમાં આવા પાઠના દર્શન પણ નથી. એ પ્રમાણે અમારા ચિરંતનાચાર્યોએ પણ ગુરુ તત્ત્વપ્રદીપ આદિમાં જણાવેલું છે. અને તે વાતની સાક્ષીરૂપે ધર્મોપદેશમાલાવૃત્તિ તેમજ બધીજ કાલિકાચાર્યની કથાઓ છે. તે બધી તાડપત્રીના પુસ્તકોની અંદર લખેલ અને પાટણના પુસ્તક ભંડાર સંબંધીની ઘણી પ્રાચીન પ્રતોને વિષે તવસેળ વર્માસિગાળ વરસીબારમાળા.એ પ્રમાણે જ લખેલું છે. વળી અમારી જે “પાઠ પરાવર્તન'ની વાત છે. તેને સિદ્ધ કરનારું એવું એ જ પાઠની અંદર ગMદ મામુત્તાળ પુરાણમા, એવું પદ સાથોસાથ જ છે. કારણ કે આગમમાં પૂનમે જે (ચોમાસી) પ્રાપ્ત થાય છે તેનું જ ચૌદશે લાવવું યુક્ત છે. જેવી રીતે પાંચમનું ચોથે પર્યુષણા લાવવું થયું. અને આગમને વિષે પૂર્ણિમાને વિષે જ ચોમાસીની પ્રોપ્તિ થાય છે. નહિ કે પફિખની! કારણ કેસે બં તેવા હાવ એ પ્રમાણે સૂયગડાંગ સૂત્રના પાઠની વૃત્તિના એકભાગમાં તથા માસીનું રે તિસૃથ્વપ વતુર્માસ તિથિપુ રૂત્વર્થઃ એ પ્રમાણે (સંમતિસ્વરૂપ) વાત આગળની ગાથાની વૃત્તિમાં સંમતિ તરીકે કહીશું. જો પૂનમને દિવસે પફખી હોત તો વૃત્તિકાર “ત્રણ પૂનમ'ને ગ્રહણ કરત નહિ. બધાજ આગમોને વિષે ચોમાસની પૂર્ણિમા સિવાયની બાકીની પૂનમોને વિષે ચતુર્થતપ=ઉપવાસ તપ પણ વ્યક્તતયા કરીને પ્રગટપણે જણાવેલ નથી. ઇત્યાદિ હકીકતો સૂક્ષ્મબુદ્ધિએ વિચારવી // ગાથાર્થ-૫૯ //
હવે “ચૌદશમાં પાક્ષિક એ પ્રમાણે જે છે તેમાં ચતુર્દશી અને પાક્ષિક તે બન્નેના પરસ્પર પર્યાયપણામાં કારણ જણાવે છે.
जत्थ य पक्खिअसद्दो, चउद्दसिसद्दो न तत्थ निद्दिट्ठो। निअयतवाभिहाणे, अण्णुण्णं तेण पजाओ॥६०॥
વ્યવહારસૂત્ર-આવશ્યકચૂર્ણિ આદિમાં જ્યાં જ્યાં પાક્ષિક' શબ્દ છે. ત્યાં ત્યાં “ચતુર્દશી' શબ્દ લીધો નથી. અને ૨કારથી–“ચતુર્દશી શબ્દ જ્યાં છે ત્યાં પાક્ષિક શબ્દ લીધો નથી.’ આમ કેમ? તો
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |