________________
૨૮ ૪
કુપકૌશિકસહસ્ત્રકિરણાનુવાદ एवंविह सिद्धंते, खयभावे वट्टमाणओ तित्थं । न खओवसमे भावे, तित्थंपि हविज जिणभणिअं॥१७॥
જેઓનો સિદ્ધાંત પણ પ્રમાણ થાય તેવી આચાર્યની પરંપરા નિયમે કરીને માન્ય હોય છે તેમાં વિશેષણ દ્વારા હેતુ જણાવે છે કે
જે કારણથી તે સિદ્ધાંત પણ આચાર્ય પરિપાટીના મૂળવાળો હોય છે. આત્માગમ-અનંતરાગમ અને પરંપરાગમ ચિન્ડ-લક્ષણવાળા ત્રણ આગમોમાં પહેલાં બે આગમ ગણધરો અને ગણધરોના શિષ્યોના અંતે પૂર્ણ થાય છે. સાંપ્રતકાલે હમણાં તો પરંપરાગમનું જ વિદ્યમાનપણું છે. આ પ્રમાણે પરંપરાગમરૂપ સિદ્ધાંતને વિષે ક્ષાયિકભાવે વર્તતા અને કેવળજ્ઞાનવાળા એવા તીર્થકરથી તીર્થ થાય છે. નહિ કે ક્ષાયોપથમિક ભાવમાં વર્તતા જીવોથી. આવશ્યક નિર્યુક્તિ આગમમાં કહ્યું છે કે –
खइअंमि वट्टमाणस्स, निग्गयं भगवओ जिणवरस्स।
ભાવે વગોવીમ, વેટ્ટમાહિં તં દિગીશા શ્રી મા. નિ.
અર્થ –ક્ષાયિકભાવમાં વર્તતા એવા જિનેશ્વરભગવાનનું નીકળેલ વચન, ક્ષાયોપથમિક ભાવમાં વર્તતા ગણધરોએ ગ્રહણ કર્યું.
જિનેશ્વર ભગવંતે સિદ્ધાંતમાં ઉક્તલક્ષણવાળું કહેલું તીર્થ થાય છે. આમ કહેવા વડે કરીને જેઓ એમ કહે છે કે “અમારા વડે સિદ્ધાંતને અનુસરીને તીર્થનો ઉદ્ધાર કરાયો છે. એ પ્રમાણેની કુપાક્ષિકોની કદાશા = કદાગ્રહ દૂર કર્યો. કારણ કે તેઓને તે સૂરિપરંપરાનો અભાવ હોવાથી સિદ્ધાંતનો જ અભાવ છે. અને પરંપરાના પ્રામાણનો સભાવ માન્ય હોયે છતે પોતાની મતની ઉચ્છેદની આપત્તિ હોવાથી તેઓને સિદ્ધાંતનો અસંભવ જ છે. આ માટેની યુક્તિઓ કહેવાઈ છે અને આગળ કહેવાશે. | ગાથા-૧૬-૧૭ ||
અમારા વિકલ્પલ સાધ્વાદિ સમુદાય પણ તીર્થ કહેવાશે. એવી કુપાક્ષિકોની કદાશારૂપ વેલડીના વિનાશને માટે હિમસંપાત સમાન અંતર્યુક્તિ બતાવતાં તીર્થ અને તીર્થંકરનો અન્યોન્ય સંબંધ સ્વરૂપ જણાવે છે.
तित्थं खलु तित्थंकर-नमंसि तेण तित्थकरपुजं ।
सक्काइ देवसक्खं, तेणं सव्वेसिमवि पुजं ॥१८॥
તીર્થકરથી નમસ્કૃત જ તીર્થ હોય છે. અને તેથી કરીને તીર્થ તીર્થકરને પૂજય હોય છે. તીર્થકરોની નમસ્કારિતા કેવી રીતે? તો કહે છે કે –
દેવેન્દ્ર આદિ સકલપર્ષદાની વચ્ચે રમો નિત્યક્ષ ઇત્યાદિ વચન વડે પ્રતીત છે. આવશ્યક નિર્યુક્તિ આગમમાં કહેવું છે કે
